Μια μερίδα κόσμου λοιπόν υποστηρίζουν ότι όλα αυτά που προσδιορίζουνε τη φτιάξη μας, την υπόσταση μας, την ύπαρξη μας, όπως ας πούμε αρετές, κακίες, αδυναμίες, κουσούρια, ταλέντα, διαστροφές, μεγαλοσύνες, ερωτικές ιδιομορφίες, τα έχουμε όλα μέσα μας και τα κουβαλάμε μαζί μας από την πρώτη ώρα της γεννήσεως μας μέχρι το τέλος.

Εκλαϊκευμένα, είναι το γραμμένο που λέει ο λαός, είναι η μοίρα και το ριζικό σου που λέει η τσιγγάνα η μαυρομάτα, είναι το πεπρωμένο που λέει ο εξόριστος ποιητής είναι το κισμέτ που λένε οι Τούρκοι, είναι το ... όποιου του μέλει να πνιγεί ποτέ του δεν πεθαίνει.

Σ' αρέσει δε σ' αρέσει, το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον.

Αντιθέτως, κάποιοι άλλοι ισχυρίζονται ότι ο  Άνθρωπος έρχεται στον κόσμο με μοναδικό εξοπλισμό του, τα φυσικά ζωώδη ένστικτα. Κατά τα άλλα, γεννιέται κατάγυμνος, σαν ένα ολόλευκο άγραφο χαρτί που πέφτει πάνω του όλη η οικουμένη και γράφει. Γράφει ο καθένας το δικό του. Τη δική του εξυπνάδα, τη δικιά του μούρλα, τη δικιά του πίστη, τη μανία του, τον ψαλμό του, τ' όνειρό του, το δικό του ποίημα ώσπου το λευκό χαρτί γεμίζει και γίνεται δυσανάγνωστο. Ώσπου το λευκό χαρτί, το λεχούδι δηλαδή, γίνεται παλικάρι, γίνεται "κάποιος". Κι αυτός ο κάποιος γίνηκε ό,τι  γίνηκε, χωρίς καμία δική του συμμετοχή, χωρίς καμία συγκατάθεση ή άρνησή του. Έρμαιο στις επιδράσεις του πολύμορφου και πανίσχυρου περιβάλλοντός του.

Καλό ή κακό, στραβό ή ανάποδο, σατανικό ή άγιο, ουδεμία ευθύνη φέρουν οι άνθρωποι για όποια ... χαρίσματα τούς επιβληθήκανε.

Γεννιέται λοιπόν ο Άνθρωπος ή γίνεται;

Η διαμάχη καλά κρατεί. Κι εμείς, ανάλογα με την πάστα μας, την διάπλασή μας, ενστερνιζόμαστε μια απ' τις δύο θεωρίες.

Μέχρις εδώ η κόντρα περιορίζεται στη σφαίρα της επιστημονικής διαφωνίας και στους γοητευτικούς καυγάδες της παρέας στα γοητευτικά κουτούκια.

Τα πράγματα αρχίζουν ν' αγριεύουνε όταν κάποιος παλαβός μάς θέσει το συντριπτικό του ερώτημα: αν είμαστε βέβαιοι ότι ο Άνθρωπος δεν φέρει ο ίδιος καμία ευθύνη γι' αυτό που είναι, αφού έτσι γεννήθηκε -το γραφτό που λέγαμε - ή έτσι τον έφτιαξε η κακούργα κοινωνία μας - το λευκό χαρτί που λέγαμε - τότε γιατί κρίνουμε ένοχο αυτόν, καταδικάζουμε αυτόν και μπουζουριάζουμε αυτόν για τις παραβατικές λεγόμενες πράξεις του; Πώς και θεωρείται ένοχος αυτός και όχι όλοι εκείνοι που έτσι τον κατασκεύασαν, στη μία περίπτωση ένοχος ο θεός ή κάτι άλλο άγνωστο και στην άλλη, ένοχοι όλοι εμείς, το κοινωνικό σύνολο, εσείς κι εγώ;

Πώς ένας πατέρας που ασελγεί εις βάρος του παιδιού του είναι αυτός ένοχος κι εγώ ο βουβός και απαθής θεατής ή ο Νίκος Ευαγγελάτος της τι-βι που ξεστομίζει την ανατριχιαστική ύβρη: "αυτός δεν είναι πατέρας, είναι τέρας",  πώς είμαστε αθώοι και αμέτοχοι του κακού τούτου;

Εύκολο είναι να λέω: ρε τον παλιοπούστη, ρε το κάθαρμα, το τέρας, τον εγκληματία που έκλεψε, που αποπλάνησε, που λήστεψε, που βίασε, που σκότωσε. Κρεμάστε τους όλους αυτούς στο Σύνταγμα να γλυτώσουμε.

Το δύσκολο είναι να λέω: στη θέση αυτονών θα μπορούσε να ήμουνα εγώ, ή ο πατέρας μου, ή το παιδί μου, ή κάποιος φίλος μου, ή ο κάθε "υπεράνω πάσης υποψίας" συνάνθρωπος.

Ποιός μπορεί να εγγυηθεί ότι αποκλείεται αύριο, επαναλαμβάνω αύριο, να είμαι εγώ ή εσύ, ένας απ' αυτούς τους καταραμένους;

Το δύσκολο είναι να μιλήσουμε για μια τραγωδία. Κατά βάθος δεν ξέρω ποιος είναι ο θύτης. Πιστεύω ότι στην κοινωνία των ανθρώπων δεν υπάρχουν θύτες και θύματα, υπάρχουν μόνο θύματα, αφού όλοι είμαστε δημιουργήματα, ενεργούμενα άλλων χειρών (θεού;)ή άλλων επεμβάσεων, άλλων θηριοδαμαστών, άλλων ορατών τε και αοράτων δυνάμεων ( κοινωνίας ). Για δε το παραμύθι περί "ελευθέρας βουλήσεως του Ανθρώπου", ας το αφήσουμε καλύτερα στα μικρά παιδιά, αφού μας είναι πια γνωστό ότι  στον κόσμο μας, στον πολιτισμό μας,  τα "απαγορεύεται" είναι πολύ περισσότερα από τα "επιτρέπεται". Όσο για το " κάντε ότι θέλετε" ας το πάρουμε απόφαση, θα το ζούμε για πάντα μόνο στα όνειρα μας.

Είμαστε λοιπόν μια κοινωνία για πολλοστή φορά χωρισμένη στα δύο. Πιστοί στις θέσεις μας και αμετακίνητοι οι οπαδοί και των δύο πλευρών. Το τέρας γεννήθηκε τέρας λέει ο ένας.  Όχι το τέρας το φτιάξανε οι κοινωνικές συνθήκες, απαντάει ο άλλος. Ώσπου έρχεται η ώρα της κρίσεως. Τότε η διαμάχη ξεχνιέται, η διαφωνία μένει στα χαρτιά και οι δύο ως πριν αντίπαλοι, μονιασμένοι και ομοφωνούντες  ζητάμε την καταδίκη και την "σταύρωση" του τέρατος.

Ω τι κόσμος Αντώνιε!

Εγώ απ' τη μεριά μου, δεν ξέρω αν είναι από αντίδραση του ενστίκτου ή κάποιο  αίσθημα βαθιάς λύπης, αλλά κάθε φορά  που μια ολόκληρη κοινωνία είναι έτοιμη να γδάρει ζωντανό το τέρας, εμένα μου 'ρχεται να του ζητήσω γονατιστός συγνώμη.