Μεγαλώνοντας, έκανα ανακωχή και έντιμο συμβιβασμό με τα παραδοσιακά. Δεν τα επεδίωκα, δεν τα απέφευγα με βδελυγμία και, αν καμία φορά τύχαινε να ακούσω το φεγγάρι κάνει βόλτα, έως και ελαφρώς ευφραινόμουν. Ως εκεί.
Μέχρι που ανακάλυψα τον Ψαραντώνη· αυτή τη βιβλική μορφή που εκτοξεύει στίχους σαν πέτρες που κατρακυλάνε από την κορφή του Ψηλορείτη μέσα σε διονυσιακό ντελίριο φτιαγμένο από λύρα, λαούτι και (ντέφι;) και εξαιτίας του ξαφνικά άκουσα όλους τους αμάραντους που υπάρχουν στο youtube και όπως τους άκουγα θυμήθηκα ότι αμάραντο τραγουδούσε και ο φίλος μας ο κ.Φ;vτης και συγκινιόταν ο πατέρας μου. Όπως επίσης τραγούδαγε και πού' σαι πετροπέρδικά μου και ζηλεύω του σταυραετού και κάπως ξαφνιασμένη συνειδητοποίησα ότι ο κ. Φώτης δεν ήταν, τελικά, τόσο κακός, βαρετός και χάλια όσο νόμιζα, αλλά, αντίθετα, είχε βαθια μουσική παιδεία, εξαιρετική φωνή και τρομερό μεράκι για τα παραδοσιακά.
Από τον Ψαραντώνη ανοίχτηκα περισσότερο στην Κρητική μουσική και αγάπησα αυτό το νευρικό, το λίγο πολεμικό τέντωμα που έχουν οι ρυθμοί τους. Και ενώ νόμιζα ότι το θέμα ήταν συγκυριακό και είχε να κάνει με την Κρήτη, ένα καλοκαίρι καθόμουν κάτω από μία -κατά τη γνώμη μου- οξιά στη Δωδώνη και προσπαθούσα να καταλάβω πώς μπορεί να έβγαιναν χρησμοί με βάση το θρόισμα των φύλλων και το τιτίβισμα τον πουλιών. Είχε ησυχία, ήμουν τρομερά συγκεντρωμένη να προσπαθώ να συλλάβω το σύστημα της μαντείας των αρχαίων (τσαρλατάνων) και ξαφνικά, άκουσα απο μακριά κουδουνίσματα κοπαδιού και ένα κλαρίνο σηκώθηκε ήρεμα πάνω απο το ηπειρωτικό βουνό και έπαιξε μια μουσική παραπονιάρικη, χωρίς εξάρσεις και ξεσπάσματα, αλλά με έναν κρυμμένο στο βάθος σπαραγμό για κάτι. Μια μουσική που έλεγε «ήταν ο τόπος μου βράχος και χώματα, ήλιος και μαύρο κρασί» και έτσι είμαι και εγώ, μια μουσική απο βράχο και χώματα, ήλιο και μαύρο κρασί, δωρική, δυνατή και πένθιμη.
Εκείνο το μεσημέρι στη Δωδώνη άνοιξε μέσα μου νέο μουσικό κύκλο: άρχισα να ακούω σκάρους, να ακούω Πετρολούκα Χαλκιά και όλους τους Χαλκιάδες γενικότερα και Καψάλη και Δόμνα που δε μου φέρνει πια εμετό (και villagers of ioannina city, αν μετράνε) και μοιρολόγια και τραγούδια της ξενιτειάς, του χωρισμού, της απώλειας, του νόστου, της Ηπείρου. Και μου αρέσει που ταιριάζουν τόσο με τον τόπο και το τοπίο, μου αρέσει που δεν θα μπορούσες να ακούσεις πουθενά αλλού αυτή την περήφανη συνθηκολόγηση του ανθρώπου με την άγονη γη του, που δεν μπορείς να τα καταλάβεις τα μοιρολόγια τους αν δεν έχεις πάει στην Ήπειρο, στη Μάνη (και αν δεν έχεις ταξιδέψει βρίζοντας Αθήνα-Λάρισα με τον κυρ Φώτη να κάνει τα περίφημα γυρίσματα με τη φωνή του που τόσο θαύμαζε ο πατέρας μου - αυτά που τότε έλεγα βελάσματα..)
Και επειδή σε αυτή τη ζωή ό, τι έχεις κοροϊδέψει πρέπει να το λουστείς (και εγώ όλα τα είδη παραδοσιακής μουσικής τα έχω κοροϊδέψει με πάθος), μετά από μια βραδιά με ρεμπέτικα σε αποθήκη κάποιας προβλήτας του Πειραιά, πήγα πρόσφατα και στο Καφέ-Αμάν στο Μέγαρο. Λιγότερα ναρκωτικά απ' ό,τι στα ρεμπέτικα, όχι και πολύ αμάν-αμάν, αλλά όλη η καθ' ημάς ανατολή, βυζαντινή και αραβική, πολίτικη και σμυρνέικη και γλυκιά και σινάμενη-κουνάμενη και παλόμενη σε ένα ρυθμό που κάπως γίνεται και σε διαπερνάει και βγαίνει από μέσα σου, ήταν εκεί. Και διαπίστωσα ότι, χωρίς να έχω καμία ρίζα απο την άλλη πλευρά του Αιγαίου, μου έφερνε η μουσική αυτή μια νοσταλγία για κάτι και επειδή δεν ήξερα τι, νοστάλγησα τελικά τα κιμιντένια του Βενέζη και την Αιολική του γη και τον κυνηγό και την Άρτεμη και το μαντήλι με τα άστρα.
Καθόμουν ανάμεσα σε Λωξάντρες και Ταρνανάδες που, εκστασιασμένοι, συμμετοχικοί και ντροπαλά εκδηλωτικοί γύρναγαν πίσω σε χρόνους, τόπους και ιστορίες δικές τους, ακούγοντας τον μουστακαλή τραγουδιστή-κονφερασιέ σε τούρκικα και ελληνικά ψαλτοτράγουδα και επέστρεφα μαζί τους και εγώ σε αυτή τη μίξη πολιτισμών, λαών, θαλασσών και βουνών, που έχω στο μυαλό μου για Αιολία. Γύρισα σπίτι και διάβασα για τα καφέ αμαν και τα καφέ σαντάν, για την απαγόρευσή τους (των αμάν) από τον Μεταξά και για τους διάσημους αμανετζήδες και άκουγα ταυτόχρονα, Παπαγκίκα, Κοτς, Αραπάκη και Εσκενάζυ και ταξίδευα πάλι όχι για Σμύρνη και Ταταύλα, όχι για Γαλατά και Βόσπορο, αλλά για Λάρισα, δίπλα στον πατέρα μου, πολύ χαρούμενη που επιτέλους βρίσκω εύκολα την ομορφιά που έβρισκε στις μουσικές του, που επιτέλους, *συνεννοηθήκαμε*.
Υγ. Το καλοκαίρι που μας πέρασε, ο πατέρας μου πήγε στο νοσοκομείο με πολύ επιθετικό έρπη ζωστήρα. Είχε παραμορφωθεί σχεδόν το πρόσωπό του, ανέβαζε υψηλούς πυρετούς και γενικά ταλαιπωρήθηκε πολύ ο καημένος. Όταν ήμασταν οι δυό μας, συνήθως το βράδυ, του έβαζα να ακούει στο Spotify τις μουσικές του. Δεν ήθελε ακουστικά, ήθελε να βάζω τον ήχο χαμηλά «για να τα ακούς και εσύ, κρίμα να ακούω μόνος μου». Μου έλεγε «έφερες και εκείνες τις *κασέτες*»; τις έφερα του έλεγα και ακούγαμε μαζί, συγκινημένοι, ψαλτοτράγουδα και σκάρους και, πριν κοιμηθεί, μου ζήταγε το «φίλοι' μ καλώς ορίσατε» του Αηδονίδη. Το άκουγε, δάκρυζε, μου ελεγε «να' χεις την ευχή μου», μετά έλεγε «τι ωραία που το έλεγε ο Φώτης» και μετά μαλώναμε γιατί αυτός ήθελε να πάω σπίτι και εγώ να κάτσω μαζί του.
Και νομίζω ποτέ δεν ένιωσα πιο κοντά στον πατέρα μου από ό,τι τη στιγμή που αυτός με κατάνυξη και εγώ, πια, με κατανόηση, ακούγαμε μαζί Αηδονίδη στο Ευγενίδειο και άρεσε, με χρόνους με καιρούς, τελικά και στους δυο μας.
