Πέμπτη, 24 Νοεμβρίου 2022 16:48

100 χρόνια από τη γέννηση του Άρη Αλεξάνδρου που όσοι ονειρεύονται το μέσα τους φως να βρει μια διέξοδο ίσως τους βοηθήσει το έργο του και ο βίος του

Επιλέγων ή Συντάκτης 
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(0 ψήφοι)

alexandrouΣαν σήμερα πριν από 100 χρόνια γεννήθηκε στις 24.11.1922 στο Πέτρογκραντ (Λένιγκραντ από το 1924 και μετά το 1991 κατόπιν δημοψηφίσματος η πόλη πήρε πάλι το αρχικό της όνομα Αγία Πετρούπολη). Όταν, εκεί γύρω στα τέλη του '70 κι αρχές του '80 άρχισα να διαβάζω τα ποιήματα του Αλεξάνδρου και το μυθιστόρημά του "Το κιβώτιο", γρήγορα συνειδητοποίησα πως από καιρό ήμουν έτοιμος να με πάρουν στα φτερά τους αυτά τα γραφτά του Αλεξάνδρου, καρποί του βίου του και των ονείρων του. Αυτό που με συνάρπασε εκείνα τα χρόνια ήταν ο ευτυχής συνδυασμός αισθητικής και περιεχόμενου που μέσω της τέχνης του, ιδιαίτερα στο Κιβώτιο, ήρθαν και έδεσαν, κι αυτό είναι κάτι που χαρακτηρίζει κάθε μεγάλο έργο.

Πιστεύω ότι συνομίλησα με τον Αλεξάνδρου την πρώτη δεκαετία της μεταπολίτευσης, αυτή της έντονης πολιτικοποίησης, που όμως όσο κι αν προσπάθησα τελικά δεν κατάφερα να στρατευτώ ψυχή τε και σώμα τι σε κάποιο από τα κόμματα της αριστεράς, κι αυτά δεν κατάφεραν να με κερδίσουν.

Αυτό αναλογικά είναι το κοινό μου στοιχείο με τον Αλεξάνδρου. Λέω αναλογικά μιας και έχω συνείδηση ότι δεν φτάνω ούτε στο νυχάκι του των όσων τράβηξε αυτός ο άνθρωπος όχι μόνο από το φασιστικό κατοχικό καθεστώς και μετά από το μεταεμφυλιακό δεξιό κράτος, αλλά και από την πλειονότητα των συντρόφων του. Σημειωτέο, τα πρώτα δέκα χρόνια μετά την μεταπολίτευση οι σχέσεις των κομμάτων της αριστεράς μεταξύ τους ήταν πολύ χειρότερες από αυτές που είχαν με την Ν.Δ και το ΠΑΣΟΚ όπως και ως συνήθως στο πυρ το εξώτερον ήταν τότε η θέση που έστελνε το κάθε κόμμα τους αντιφρονούντες του.

Αυτό που μου φαίνεται περίεργο είναι ότι στην αποϊδεολογικοποιημένη εποχή μας εξακολουθεί να υπάρχει ένας κόσμος που φαίνεται ότι αναζητά ένα συνδυασμό πολιτικού και υπαρξιακού ανθρωπισμού και μάλλον κάποια λαλούντα ψήγματα βρίσκει στο έργο του Αλεξάνδρου. Ίσως έτσι εξηγείται το γεγονός πως η καλή θεατρική απόδοση του Κιβωτίου υπό μορφή μονολόγου παίχτηκε πρόσφατα για 7 συνεχόμενα χρόνια και ανεβαίνει και φέτος σε σκηνοθεσία και ερμηνεία του Φώτη Μακρή για τα 100 χρόνια μετά τη γέννηση του συγγραφέα.

Λίγα στοιχεία από το βίο του. Ο πατέρας του Βασίλης Βασιλειάδης, ήταν Έλληνας από την Τραπεζούντα  και η μητέρα του, Πολίνα Αντόνοβνα Βίλγκελμσον, ήταν Ρωσίδα  με καταγωγή από την Εσθονία. Η οικογένεια ήρθε το 1928 στην Ελλάδα και το 1930 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Στα χρόνια της κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ Νεων όπου αποχώρησε το 1942. Για τη δράση του συνελήφθηκε το 1948 και πέρασε σε διάφορους τόπους εξορίας. Το 1951 αφέθηκε ελεύθερος και εγκαταστάθηκε στο Δουργούτι. Το 1953 καταδικάστηκε πάλι ως ανυπότακτος στράτευσης και αποφυλακίστηκε το 1958. Από το 1956 είχε τεθεί σε απομόνωση από τους υπόλοιπους συγκρατούμενούς του. Το 1968 λόγω χούντας διέφυγε στο Παρίσι όπου για να επιβιώσει έκανε διάφορες δουλειές όπου μία από αυτές ήταν οι μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων προπάντων από τα Ρώσικα.

Τότε χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το ψευδώνυμο Άρης Αλεξάνδρου. Έγραψε ποιήματα, θεατρικά και το εμβληματικό μυθιστόρημα "Το Κιβώτιο" (1975) όπου φαίνεται το μετά πόνου άντε γεια του συγγραφέα στην κομματική δογματική γραφειοκρατία εξ αιτίας μιας βαθιάς επιθυμίας του για την διαφύλαξη της αξιοπρέπειας, όπως και η πίκρα του με το πόσο ακριβά πληρώθηκε με αίμα ένας αγώνας που στο δια ταύτα οι επαγγελίες του έμειναν στα χαρτιά. Α υτό το δημοφιλές για χρόνια μυθιστόρημα με έπιασε διότι διέκρινα στο πυρήνα του μία συνολικά πολιτική στάση πέρα από συγκυρία του εμφυλίου σε συνδυασμό με εκείνα τα υπαρξιακά ζητήματα που σηκώνουν κεφάλι στα δύσκολα. 

Το 1975 δήλωσε στον Βαγγέλη Ραυτόπουλο σχετικά  με τα πιστεύω του: "Δεν ανήκω σε κανένα κόμμα και σε καμιά πολιτική οργάνωση. δεν είμαι μέλος καμιάς εκκλησίας. Δεν είμαι οπαδός καμιάς θρησκείας. Όπως το ’χω ξαναπεί, Δεσμώτης τηδε ίσταμαι τοις ένδον ρήμασι πειθόμενος. Έχοντας περάσει από τα ξερονήσια και τις φυλακές, νιώθω πως είμαι συγκρατούμενος όχι μόνο με όσους υποφέρουν στα φασιστικά στρατόπεδα, μα και με όσους βασανίζονται στο Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ. Νιώθω αλληλέγγυος και συνυπεύθυνος με όσους αγωνίστηκαν, αγωνίζονται και θα αγωνιστούν εναντίον όλων των τυράννων, εστεμμένων και τραγιασκοφόρων, εναντίον όλων των δεσποτών, γαλονάδων και ρασοφόρων"

Το 1978 ο Άρης Αλεξάνδρου σε ηλικία 56 ετών πέθανε από ανακοπή στο Παρίσι όπου ζούσε.

Ο Ντοστογιέβσκη του Άρη Αλεξάνδρου. Από τον Κωστή Παπαγιώργη  Ξαναδιαβάζουμε το λαμπρό κείμενο ενός συνεργάτη που μας λείπει πολύ.

Ο βίος και το έργο του Άρη Αλεξάνδρου στη Βικιπαίδεια  

Ήθελε να ζήσει  (1977). Από τον δίσκο "Ανεπίδοτα Γράμματα" του Μιχάλη Γρηγορίου σε ποίηση Άρη Αλεξάνδρου. Τραγουδουν Αφροδίτη Μάνου - Σάκης Μπουλάς.

Και δύο ποιήματα του από τη συλλογή Ευθύτης οδών (1959)

 ΣΥΝΟΜΙΛΩ ΑΡΑ ΥΠΑΡΧΩ

Σου είχα στείλει κάποτε

μια φρεσκοκομμένη φλούδα πεύκου

να σου θυμίσω τη ζωή το δάσος τη νύχτα κάτω από τα δένδρα.

Είτανε κι αυτό μία αδυναμία μου.

Με λέξεις τριμμένες, με παρομοιώσεις μεταφορές και αναλογίες

πασχίζω να μιλήσω

σαν το μουγγό που θέλει να σου δείξει πως πονάει

και μπήγει το καρφί μέσα στο μήλο.

Η ύπαρξη ποιητών

πιστοποιεί πως πορευόμαστε ακόμα

όπως το πρωινό κερί

πιστοποίησε το σκοτάδι.

Προορισμός της ποίησης είναι να επισπεύσει

την τελική κατάργηση της τάξης των ποιητών

να συντελέσει στην τελειοποίηση της γλώσσας

τόσο που οι λέξεις άνθρωπος και ειρήνη

ν'αποτελούν συνωνυμία.

Αυτό σαν ένα τέρμα να το βλέπεις 

όπως βλέπεις τα νερά και σκιές του αντικατοπτρισμού.

Προς το παρόν πασχίζω να μιλήσω

κοιτάζοντας κατάματα κι εκείνους 

που μου γύρισαν την πλάτη. 

Γύμνασμα

Δοκίμαζε συνεχώς τα γυμνάσματά σου.

Κοίτα που κ' η θάλασσα ανακατεύει συνεχώς

ουρανό και φύκια 

πασχίζοντας να βρει το σωστό της χρώμα. 

Τελευταία τροποποίηση στις Σάββατο, 26 Νοεμβρίου 2022 15:14
Λάκης Ιγνατιάδης

Ραβδοσκοπία ατζαμή

Προσθήκη νέου σχολίου

Κωδικός ασφαλείας
Ανανέωση