Τα κατ'εμέ αυτονόητα: Τόσο με τις εκλογές με την απλή αναλογική όσο και με τις άλλες με την καλπονοθευτική, εκτιμώ ότι είναι δύσκολο να προκύψει κόμμα που θα μπορέσει να κάνει μόνο του κυβέρνηση, εκτός κι αν σπάσει ο διάολος το ποδάρι του, κάτι που έχει αρκετές πιθανότητες για να τον αφήσουν στα χέρια των άσπρων αγγέλων του ΚΑΤ ανάμεσα στις Μαγιάτικες εκλογές και τις Ιουλιανές.   

Εκτός απροόπτου λοιπόν και μιας και φαίνεται ότι κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν έχει ρεύμα, οδεύουμε προς μία κυβέρνηση συνεργασίας. Αυτή, εξ ανάγκης (του στυλ όσα δεν φτάνει η αλεπού...) την υποστηρίζουν βασικά ο ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ και το ΠΑΣΟΚ -ΚΙΝΑΛ.

Το ΜεΡΑ25 και η Ελληνική Λύση μέχρι τώρα δεν προκρίνουν τη συμμετοχή τους σε κυβέρνηση συνεργασίας δίχως τη συμφωνία σε κάποιο πρόγραμμα, που όπως και να το δούμε είναι ο εκ των ων ουκ άνευ παράγοντας για μια αξιοπρεπή και μακρόπνοη συνεργασία.

Την μονοκομματική κυβέρνηση, εξ αιτίας της αναμενόμενης λόγω δημοσκοπήσεων σχετικά καλή εκλογική επίδοσής της, την έχει ως πρώτη επιδίωξή της η Ν.Δ, που ευελπιστεί ότι θα της προκύψει στις δεύτερες, έχοντας βεβαίως επίγνωση της βαρύτητας των αποτελεσμάτων που θα έχουν για τις δεύτερες οι πρώτες εκλογές.

Όσο για το ΚΚΕ, φαίνεται ότι κατά την ανάλυσή του για μια ακόμα φορά δεν έχουν ωριμάσει οι συνθήκες ώστε να αποφασίσει να συμμετέχει ενεργά στο συνήθως κακής ποιότητας παίγνιο της κεντρικής πολιτικής σκηνής και ρεμβάζει στο σταθμό βλέποντας το τρένο της πολιτικής να περνάει και να φεύγει μακριά του. Με άλλα λόγια, το ΚΚΕ εξακολουθεί με ζήλο να φυλάει τα ρούχα του καταφέρνοντας έτσι να μην μπορεί να κερδίσει δημοσκοπικά ούτε τα μισά από όσα θα μπορούσε στην παρούσα παλιοκατάσταση.

Το μήλον της έριδος σ'αυτήν την εκλογική αναμέτρηση, εξ αιτίας της εκλογικής του δύναμης, είναι το ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ. Αυτό που διακρίνω είναι ότι οι περισσότεροι βαμμένοι πράσινοι ψηφοφόροι εκ της θέσεώς τους στην κοινωνία, ενώ κοιτάζουν προς τα δεξιά τους έχουν επίγνωση πως μια κυβέρνηση συνεργασίας με την Ν.Δ σ'αυτή τη φάση είναι πολύ πιθανό να ψαλιδίσει για μία ακόμα φορά τη δύναμή τους. Γι'αυτό δεν θα ευχόμουν ακόμα και στους αντιπάλους μου να είναι πράσινοι ψηφοφόροι σ'αυτές τις εκλογές, μιας και πιστεύω ότι θα'ναι εκείνοι που θα βασανιστούν πιο πολύ απ'όλους. Αυτοί λοιπόν, οι καλομαθημένοι στις αυτοδυναμίες, το δίλημμα με ποιους θα πάνε και ποιους θα αφήσουν, θα το βιώσουν ως κάτι πολύ κοντά στο "μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα".

Τι πιστεύω; Ότι θα μας βοηθήσει και σαν πολίτες και σαν χώρα παρόλο που δεν έχουμε την κουλτούρα των πολιτικών συνεργασιών τώρα είναι μια καλή περίοδο να την καλλιεργήσουμε και να την αποκτήσουμε. Και το πιο σημαντικό, όπως φαντάζομαι ότι θα συμφωνούν οι ενδιαφερόμενοι, είναι, όσοι την προπαγανδίζουν να πιστεύουν σ'αυτήν. Όλοι πάντως που προτείνουν τώρα κυβέρνηση συνεργασίας, κρίνω ότι δεν την υποστηρίζουν με πειστικά επιχειρήματα, με γενναιόδωρα ανοίγματα και με σαφείς προτάσεις που θα δίνουν έμφαση σε όσα ενώνουν τους υποψήφιους συμπαίκτες, έτσι ώστε να αρχίσει να τη βλέπει ο κόσμος που ψάχνεται με καλό μάτι. Αναμένουν όπως ο σώφρων χαρτοπαίχτης που δε θέλει να ρισκάρει, τι χαρτί θα τους βγάλει η κάλπη για να αποφασίσουν πως θα παίξουν, με ποιους και πόσα θα ποντάρουν.  

Τα γνωστά για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Για το πως ένα κόμμα που κατάφερε από μόνο του να ξεπεράσει τους 150 βουλευτές σχηματίζει κυβέρνηση, είναι γνωστό. Αν όμως δεν ξεπεράσει κανένα κόμμα τους 150 βουλευτές, κάτι που είναι βέβαιο ότι θα προκύψει με την απλή αναλογική της πρώτης Κυριακής, τότε  ο/η πρόεδρος δίνει διερευνητικές εντολές για το σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του πρώτου κόμματος, και αν δεν προκύψει κυβέρνηση συνεχίζει με τον αρχηγό του δεύτερου και μετά με του τρίτου. Κάθε διερευνητική εντολή διαρκεί τρεις μέρες. Στην περίπτωση που τελικά δεν σχηματιστεί κυβέρνηση τότε ο/η πρόεδρος καλεί τους αρχηγούς για να επιβεβαιωθεί η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη των παρόντων της Βουλής και στη συνέχεια επιδιώκει το σχηματισμό κυβέρνησης από τα κόμματα της Βουλής για τη διενέργεια νέων εκλογών.

Για το πως κάποια κόμματα σε άλλες χώρες, όπως π.χ στην Γερμανία, σχηματίζουν κυβέρνηση συνεργασίας θα το αναφέρομαι, διότι αυτή η διαδικασία μου ταιριάζει. Αφού με διερευνητικές εντολές αποφασίσουν ποια κόμματα συμφωνούν να συνεργαστούν, αρχίζουν οι διαβουλεύσεις για το πρόγραμμα και για τους υπουργούς. Κι αφού περάσουν έως και λίγες εβδομάδες για να τα βρουν σε όλα, καταθέτουν την απόφασή τους για την νέα κυβέρνηση προς έγκριση από τη Βουλή.

Το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα έχει μία διαφορετική παράδοση σ'αυτό το θέμα. Τόσο την απόφαση της συνεργασίας με ποιους όσο και το αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων με τα άλλα κόμματα, τις θέτει σε ψηφοφορία στα μέλη του κόμματος και ανάλογα προχωρά. Και αυτό το επικροτώ και ελπίζω ότι κάποτε κάποια ελληνικά κόμματα θα αρχίσουν να εφαρμόζουν παρόμοιες  δημοκρατικές πρακτικές ως προς τις διαδικασίες που οδηγούν στις συνεργασίες αλλά και στη λήξη τους με κριτήριο τις αρχές, τις επιλογές μέτρων και προσώπων που αποφασίζονται αυτές. Κι αυτή η θέση είναι μία απ'αυτές που σίγουρα μπορούν να ανεβάσουν τον πήχη της ποιότητας στις εκλογικές διαδικασίες γενικά στην χώρα μας ακόμα κι αν ένα μόνο κόμμα την εφαρμόζει αρχικά. 

Συνεργασία ή αυτοδυναμία; Να σημειώσουμε εδώ πως στις εκλογικές αναμετρήσεις της τελευταίας τριακονταετίας με το ζόρι κάποιες ελάχιστες φορές ένα κόμμα ξεπέρασε το 40%, και που όμως ακόμα και τότε ελάχιστα από όσα είχε υποσχεθεί τα πραγματοποίησε. Η αριθμητική μας λέει πως οι μονοκομματικές κυβερνήσεις που προέκυψαν με τέτοια ποσοστά εκπροσωπούσαν μία μειονότητα του εκλογικού σώματος, κι αυτό σίγουρα δεν είναι αρμόζουσα δημοκρατική επιλογή ενός αντιπροσωπευτικού συστήματος όπως το ημέτερον. Κάτι τρέχει στα γύφτικα, είμαι σίγουρος ότι θα σκεφτούν οι πολλοί γι'αυτήν την ασυμφωνία. Ίσως κάποτε μια τέτοια ασυμφωνία, τότε που πολλοί θα τη θεωρούν εξ ίσου σημαντικό πρόβλημα με την ανεργία, την ακρίβεια, τα κόκκινα δάνεια, την κακή δημόσια υγεία και παιδεία, τη δημόσια και την ιδιωτική ανασφάλεια, το μολυσμένο περιβάλλον, τη διαφθορά όπως και την αναποτελεσματικότητα γενικά του ευρύτερου δημόσιου τομέα που σε σημαντικό βαθμό οφείλεται και στους ίδιους εργαζόμενους και γιατί όχι και την κακόγουστη τέχνη, θα'ναι ένα ευοίωνο σημάδι ότι πολίτες της χώρας ανάμεσα στις άλλες κορυφές κυνηγούν και πολιτικές.  

Ο πιο ισχυρός λόγος λοιπόν, που καλοβλέπω τις κυβερνήσεις συνεργασίας, είναι πως αυτές από τα πράματα συγκεντρώνουν μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος, που μάλιστα μπορεί να φτάσει στο σημείο να είναι η απόλυτη πλειοψηφία. Αν μάλιστα καταφέρνουν να εκφράζουν ικανοποιητικά τα αρκετές φορές αντικρουόμενα συμφέροντά του κόσμου που αντιπροσωπεύουν, αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να δημιουργεί πολλές πιθανότητες να συντελεί η πολιτική τους και στην πρόοδο της χώρας; Αν ναι, τότε λοιπόν, γιατί να μην σημαίνει αυτό ότι βρισκόμαστε σε καλό δρόμο; Και ναι, αυτό είναι κάτι που το έχουμε ανάγκη σ'αυτή τη φάση που τα προβλήματά μας είναι και πολλά και μεγάλα και οι λύσεις τους δεν είναι εύκολες και απλές.

Για να προκύψει ένα καλό σενάριο για τον κόσμο και την χώρα, είναι φανερό στον κάθε πολίτη που έχει μία, έστω και μικρή, επαφή με την πολιτική, ότι απαιτείται εκ των προτέρων από τους συνεργαζόμενους μία πολύ πολύ σοβαρή δουλειά εις βάθος και εις πλάτος. Και τι καλά που θα'ναι αν είναι αποφασισμένοι να μην φορτώσουν τα δύσκολα στον κόκορα της αοριστολογίας αποφεύγοντας έτσι τις σκληρές διαπραγματεύσεις. Ο στόχος είναι πάντα η συμφωνία σε συγκεκριμένα μέτρα για τη λύση των πιο σημαντικών προβλημάτων της χώρας και σε πρόσωπα που θα αναλάβουν να τα υλοποιήσουν. Αυτή τη συμφωνία, οι πολιτικοί την ονοματίζουν προγραμματική σύγκλιση. 

Ποιο είναι ο υπαρκτός φόβος μου; Ότι δεν είναι απίθανο να χαρακτηρίσει τελικά τη συμπεριφορά των συνεργαζομένων η γνωστή παλαιοκομματική αντίληψη που θα προκρίνει το μοίρασμα, αναλογικά βεβαίως, της λαφυραγώγησης του κράτους. Αυτό είναι κάτι που μία μονοκομματική κυβέρνηση που τα θέλει όλα για πάρτι της, το κάνει συστηματικά και με μεγάλη άνεση και ας μην το προβάλλει, το έχει όμως πρώτη θέση πίστα σε αυτά που κάνει με επιτυχία.

Τα συνηθισμένα προβλήματα. Υπάρχουν φυσικά πολλά θέματα που δεν μπορούν να καλυφθούν από μια προγραμματική σύγκλιση και διότι τα προβλήματα και οι συμφωνημένες λύσεις τους αλληλοεπηρεάζονται και διότι καθ'οδόν προκύπτουν συνήθως απρόσμενα θέματα, και εξ αιτίας που είμαστε μέλος της Ε.Ε, εκεί όπου παίρνονται πολλές σημαντικές αποφάσεις στις οποίες ως ένα μικρό βαθμό συμμετέχουμε κι εμείς και διότι οι συγκρούσεις ανάμεσα στα συνεργαζόμενα στελέχη, που άνθρωποι σαν κι εμάς είναι κι αυτοί, και γι'αυτό είναι αναπόφευκτες. Παρόλα αυτά μια καλή προγραμματική σύγκλιση είναι η πιο στέρεα βάση για να υλοποιήσει το έργο της μια κυβέρνηση συνεργασίας και όσο πιο δουλεμένη είναι αυτή τόσο πιο σταθερή θα είναι η κυβέρνηση και τόσο πιο ουσιαστικό έργο θα παράγει. 

Ένα διαπιστωμένο πρόβλημα των κυβερνήσεων συνεργασίας, που το οξύνει μία κακή προγραμματική σύγκλιση, είναι ο μεγαλύτερος χρόνος που χρειάζονται για να παίρνουν αποφάσεις, μεγαλύτερος από αυτόν που χρειάζεται μία μονοκομματική κυβέρνηση. Αυτό γενικά δεν είναι και πολύ σημαντικό πρόβλημα εκτός και αν για διάφορους λόγους πρέπει να παρθεί απόφαση επειγόντως. Στις περιπτώσεις αυτές θα κριθεί και το πρόγραμμα και η ωριμότητα των συνεργαζόμενων κομμάτων. Το σημαντικό όμως εξακολουθεί να είναι να παρθεί η καλύτερη δυνατή απόφαση κι επειδή ως γνωστόν το καλό πράμα αργεί να γίνει, μια κυβέρνηση συνεργασίας έχει περισσότερες πιθανότητες να διαμορφώσει μια καλύτερη λύση για τους πολλούς ακόμα κι αν αυτή είναι προϊόν συμβιβασμού. Καλύτερη τουλάχιστον ως προς το κλάσμα που ο αριθμητής του συμβολίζει τους περισσότερους ικανοποιημένους από τις λύσεις ψηφοφόρους και σε μια ευνοϊκή συγκυρία προσώπων και καταστάσεων γιατί να μην εκφράσει και τον ελάχιστο κοινό ποιοτικό παρανομαστή τους;     

Τα δύο φρέσκα κουλούρια, αυτά που τα οσμίζομαι από ένα συνδυασμό των αμφιλεγόμενων δημοσκοπήσεων, της επαγγελματικής αρθρογραφίας, της τηλεοπτικής κακοφωνίας, της πανσπερμίας των αναρτήσεων στο διαδίκτυο και της θολής περιρρέουσας ατμόσφαιρας όπως την αποκρυπτογραφώ.

Το ένα είναι μία ανερχόμενη τάση ψηφοφόρων που απομακρύνονται από τη λογική των μονοκομματικών κυβερνήσεων και δείχνουν να προτιμούν κυβέρνηση συνεργασίας. Η διακριτή και δικαιολογημένη απομάκρυνση ψηφοφόρων από τα κόμματα που από παράδοση ή συγκυριακά ψήφιζαν, συμβαίνει διότι μαζεύτηκαν πολλά κακά που τους οδηγεί να βάζουν μείον στην πολιτική που άσκησαν, είτε ως συμπολίτευση, είτε ως αντιπολίτευση. Ιδού ένας βάσιμος λόγος που οδηγεί περισσότερους από κάθε άλλη φορά σ'αυτή τη φάση του μικρού καλαθιού προσδοκιών να υποστηρίζουν μια μετριοπαθή κυβέρνηση συνεργασίας.

Και το άλλο, είναι μία άλλη τάση που απορρίπτει συλλήβδην τα συστημικά κόμματα ως βασικούς παράγοντες για τα απερίγραπτα χάλια της χώρας. Αυτή θα'ναι η μεγάλη άγνωστος χι των επερχόμενων εκλογών, ως προς το πως δηλαδή θα εκφραστεί πολιτικά αυτός ο, κατά πως φαίνεται στην πλειονότητά του, νεαρόκοσμος. Θεωρώ ότι δύσκολα θα επιλέξει μαζικά να κοιτάξει προς το μέρος της κεντρικής πολιτικής σκηνής έστω και στη λογική του μη χείρον βέλτιστον και πιο εύκολα θα προτιμήσει μια ιδεολογική κατά βάση επιλογή κομμάτων και σχηματισμών που δεν έχουν αναλάβει καθόλου μέχρι σήμερα κυβερνητικές ευθύνες, φτάνοντας μάλιστα το σημείο, ιδιαίτερα στις πρώτες εκλογές, στην επιλογή της αποχής και του άκυρου.

Ερώτηση κρίσεως. Μπορεί τελικά να αποδειχθεί η προπαγάνδα των μεγαλομεσαίων κομμάτων και των καναλιών πιο ισχυρό όπλο από την ίδια τη ζωή των αντισυστημικών όσο απομακρυνόμαστε από την τραγωδία στα Τέμπη; Δεν ξέρω, προτιμώ όμως όχι.