Τίνα Μανδηλαρά. ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ γράφονται σήμερα, ειδικά στον τομέα της Ιστορίας, όπου αφθονούν οι επιστημονικές αναλύσεις και οι μελέτες σε μια προσπάθεια ανάδειξης της αντικειμενικής προσέγγισης που υπαγορεύουν ακόμα και τα πιο ακραία γεγονότα όπως το Ολοκαύτωμα, οι Παγκόσμιοι Πόλεμοι, η σύγκρουση Ανατολής - Δύσης. Οι παλιοί αναθεωρητισμοί και οι εκπρόσωποί τους μοιάζουν να ανήκουν στον παρελθόν, όπως και οι μονόπλευρες επικυρώσεις των θεμάτων που δίχαζαν, για παράδειγμα, τους μελετητές των κλασικών από τους αντίστοιχους των βυζαντινών σπουδών.

Ειδικά όσον αφορά τις τελευταίες, οι σύγχρονοι μελετητές φαίνεται να έχουν ξεπεράσει την παλιά προσκόλληση την άμεση σύνδεση Βυζαντίου και θρησκείας, δίνοντας μια σειρά από σύγχρονα έργα που προσπαθούν να αλλάξουν άρδην την εικόνα που είχαμε για τα χρόνια του Βυζαντίου (ειδικά μετά το περίφημο έργο του Πίτερ Μπράουν «Ο κόσμος της Ύστερης Αρχαιότητας», το οποίο επικαλούνται όλοι όσοι θέλουν να ξεπεράσουν τον συντηρητικό κλασικό διαχωρισμό μεταξύ του αρχαίου και του μεσαιωνικού κόσμου, που άνοιξε την προοπτική της ερμηνείας του Βυζαντίου προς τον κόσμο της Μεσογείου).

Η οικογένεια Αγγελάκη, ο ξεριζωμός από το Οφρύνιο της Μικράς Ασίας, το Αγρίνιο του 1922 και η τέχνη της ζωής

Γκριζάρουν ξεφτισμένα τα τεκμήρια της ιστορίας της ύπαρξης. Καταστροφές, αναγεννήσεις, λήθη, αναμνήσεις, ψέματα, αλήθειες, ήττες και νίκες, προδοσίες, ηρωισμοί, παραστέκουν την καθημερινότητά μας, μπερδεμένα ή ξεχασμένα, όλα μαζί. Η τραγωδία και η κάθαρση νυχθημερόν ενώπιόν μας. Κι εμείς εδώ. Ζωντανοί απόγονοι μακρινών γεγονότων και ανθρώπων που μας έσπειραν εν σειρά και μας γέννησαν ελπίζοντας. Είμαστε εμείς αυτοπροσώπως η συνέχεια στο νήμα, κόμποι και υφάδια, το μέλλον τους που έχει γίνει παρόν, πριν γίνει κι αυτό παρελθόν και έρθει ο καιρός, για άλλους πια, να χαρούνε κι αυτοί στη ζωή τους δόξες και πίκρες.

Ο προπάππος μου Aγγελος Αγγελάκης, με βαρύ πανωφόρι, ανατολίτικη βράκα, δυτικό καπέλο και περιποιημένο μουστάκι, έφτασε στ’ Αγρίνιο πριν από έναν αιώνα, το 1922. Hρθε πρόσφυγας με την καταστροφή απ’ το Οφρύνιο της Τρωάδας στη Μικρασία. «Ρένκιοϊ» το λέγαν εκεί στα Δαρδανέλλια το χωριό τους. Δίπλα η γυναίκα του, η γιαγιά η Λένγκω, όπως την έλεγε η μάνα μου.

Τέσσερα πέντε βιβλία  έχω διαβάσει στη ζωή μου με θέμα την επανάσταση του '21 και στο περίπου έχω φτιάξει μία ιδέα γι'αυτήν που αποκλίνει αρκετά από όσα μάθαμε στο σχολείο και που πιστεύω ότι είναι πιο κοντά στις αλήθειες της. Αυτά που περισσότερο και καλύτερα με φώτισαν ήταν τα δύο βιβλία του Κωστή Παπαγιώργη (Νεοχώρι Υπάτης, 1947-Αθήνα, 2014) "Κανέλλος Δεληγιάννης" (2002) και "Τα καπάκια, Βαρνακιώτης, Καραϊσκάκης, Ανδρούτσος" (2003). Προφανώς θα κυκλοφορούν κι άλλα αξιοσημείωτα βιβλία που όμως δε βρίσκω πια το λόγο να τα αγοράσω, να τα διαβάσω. Καμιά φορά αναρωτιέμαι τι επιπλέον μπορώ να μάθω γι'αυτήν την άκρως ενδιαφέρουσα περίοδο της πατρίδας μας και αν αυτά θα φωτίσουν το βλέμμα μου και θα εμπλουτίσουν το είναι μου ως προς το πως θα βιώνω το εδώ και το τώρα της ζωής μου. Κι αναρωτιέμαι επίσης αν αυτό το βίωμα θα έχει άραγε και κάποιες επιπτώσεις στον τρόπο που θα βλέπω τη δημόσια ζωή και τις δυνατότητές της για το αύριο. 

Η γνώση της Ιστορίας, χωρίς υπεραπλουστεύσεις, πλαστογραφίες και παρερμηνείες, ερμηνεύει το παρόν, αλλά από μόνη της ούτε νομιμοποιεί πράξεις ούτε καν εξηγεί τα κίνητρά τους.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ δημιούργησε μια νέα γερμανική λέξη: «Putinversteher». Είναι αυτοί που δείχνουν κατανόηση στον Πούτιν, δικαιολογώντας την επίθεσή του στην Ουκρανία. Επιχειρηματολογούν κυρίως με αναφορές στην Ιστορία: στην υποτιθέμενη εθνοτική συγγένεια Ουκρανών και Ρώσων, στην υποστήριξη που προσέφεραν Ουκρανοί εθνικιστές στα γερμανικά στρατεύματα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στο υποτιθέμενο κληρονομικό δικαίωμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας να ασκεί επιρροή στα τέως ομόσπονδα κράτη της Σοβιετικής Ένωσης.