Εκλαϊκευμένη Επιστήμη (23)
ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ: Το βιβλίο του μήνα, «Ο Θρίαμβος και η Τραγωδία του Ρόμπερτ Όπενχάιμερ»
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Ποιος ήταν, πραγματικά, ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ; Το ερώτημα έχει επανέλθει στο προσκήνιο λόγω της επικής βιογραφικής ταινίας για τον κορυφαίο επιστήμονα που σκηνοθέτησε ο Βρετανός Κρίστοφερ Νόλαν.Η ταινία βασίζεται στο βραβευμένο με Πούλιτζερ βιβλίο, «Ο Θρίαμβος και η Τραγωδία του Ρόμπερτ Όπενχάιμερ», το οποίο κυκλοφόρησε στη γλώσσα μας το 2008 σε μετάφραση της Μαριλένας Κορωναίου και επιστημονική επιμέλεια του Θεοφάνη Γραμμένου από τις εκδόσεις Τραυλός. Είναι ένα έργο που ολοκληρώθηκε το 2005, ύστερα από 25 χρόνια εξαντλητικής έρευνας, από τον ιστορικό Kai Bird και τον Καθηγητή Αγγλικής και Αμερικανικής Ιστορίας Martin J. Sherwin, ο οποίος απεβίωσε το 2021.
ΕΒΑΡΙΣΤ, το βιβλίο του μήνα από Θαλής + Φίλοι
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ, το βιβλίο του μήνα. Πώς βιογραφείς έναν από τους σπουδαιότερους μαθηματικούς που έχουν υπάρξει σε ένα πόνημα 160 σελίδων; Μπορείς να μεταφέρεις το πνεύμα μιας πραγματικής ιδιοφυΐας των μαθηματικών σε ένα πυκνογραμμένο κείμενο, που αναμειγνύει αληθινά γεγονότα με τη μυθοπλασία, χωρίς να είσαι σε θέση να κατανοήσεις σε βάθος το μέγιστο μαθηματικό της επίτευγμα; ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ/ Βιβλίο του μήνα: «αν… ένας νέος, αλλιώτικος τρόπος να καταλαβαίνουμε μεγάλες έννοιες και αριθμούς»
Επιλέγουσα ή Συντάκτρια Σούζη Παλαιοκώστα
ΘΑΛΗΣ +ΦΙΛΟΙ. «Φανταστείτε να μπορούσαμε να συμπυκνώσουμε τα 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια της ύπαρξης της ζωής στη Γη σε μία μόνο ώρα. Αν μπορούσαμε να το κάνουμε, οι δεινόσαυροι θα εμφανίζονταν μόλις στο 56ο λεπτό, και θα εξαφανίζονταν 3 λεπτά αργότερα. Οι σύγχρονοι άνθρωποι (οι συγγενείς μας) θα έκαναν την εμφάνισή τους ακριβώς στο τέλος της ώρας, και θα είχαν στη διάθεσή τους μόλις 0,2 δευτερόλεπτα».Ο Αμερικανός συγγραφέας, και φωτισμένος εκπαιδευτικός, David J. Smith χρησιμοποιεί ανάλογα παραδείγματα για να προσεγγίσει την πολυπλοκότητα του κόσμου μας στην εξαιρετική έκδοση: «αν… ένας νέος, αλλιώτικος τρόπος να καταλαβαίνουμε μεγάλες έννοιες και αριθμούς» (Εκδόσεις, Εφαλτήριο Kids).
Τι σχέση υπάρχει ανάμεσα στον Αϊνστάιν και τον Πικάσο;
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Ο Άρθουρ Ι. Μίλερ, καθηγητής Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης στο University College του Λονδίνου, εξερευνά τα υπόγεια νήματα που ένωναν δύο από τις πιο εμβληματικές φυσιογνωμίες του 20ού αιώνα.
ΤΙ ΣΧΕΣΗ ΥΠΑΡΧΕΙ ανάμεσα στον Αϊνστάιν ( Ουλμ, Γερμανία, 1879 - Πρίνστον, Η.Π.Α, 1955) και τον Πικάσο ( Μάλαγα, Ισπανία, 1881- Μουζέν, Γαλλία, 1973); Τι κοινό συνδέει τη θεωρία ότι δεν υπάρχει απόλυτος χρόνος ούτε απόλυτος χώρος, αφού και τα δυο εξαρτώνται από την ταχύτητα, με τις «Δεσποινίδες της Αβινιόν»; Ποια είναι η χρυσή τομή ανάμεσα στην ειδική θεωρία της σχετικότητας και στο αριστούργημα που αναπαριστά πέντε σεξεργάστριες σ’ έναν οίκο ανοχής, πέντε φιγούρες δομημένες από γεωμετρικά σχήματα, κατά παράβαση κάθε αρμονικής σύλληψης και κάθε κλασικιστικής φόρμας; Και πώς γεννιώνται τελικά οι κορυφαίες ιδέες που βάζουν φωτιά στα δεδομένα, οι διανοητικές αυτές εκρήξεις που ανατρέπουν οτιδήποτε έχει προηγηθεί;
Οι απαντήσεις κρύβονται στην πρωτότυπη όσο και απαιτητική μελέτη του Άρθουρ Ι. Μίλερ (καμιά σχέση με την Αμερικανό δραματουργό) «Αϊνστάιν-Πικάσο: Ο χώρος, ο χρόνος και η ομορφιά που έκαιγε καρδιές» (μετ. Σ. Πιέρρης, εκδόσεις Τραυλός, 2002).
Μπενχαμίν Λαμπατούτ: Η τραγική ομορφιά των επιστημών όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Ακροβατώντας μεταξύ του επιστημονικού δοκιμίου και της υψηλής λογοτεχνίας, το «Όταν παύουμε να καταλαβαίνουμε τον κόσμο» (εκδόσεις Δώμα) εξυμνήθηκε δικαίως από τους κριτικούς και ο συγγραφέας του χαρακτηρίστηκε ως το νέο παγκόσμιο λογοτεχνικό φαινόμενο.
Τίνα Μανδηλαρά. ΑΝ Ο ΔΑΝΤΗΣ ΗΘΕΛΕ ΤΙΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ κινήσεις της ψυχής να πραγματώνονται χάρη στις υψηλές κατακτήσεις της τέχνης, αν οι ρομαντικοί μιλούσαν για αναδημιουργία του Απόλυτου μέσα από την ποίηση, οι επιστήμονες θεωρούσαν ότι αυτά είναι εκφραστικές πολυτέλειες που καμία σχέση δεν έχουν με τις λογικές εξηγήσεις.
"Ιστορίες στο π και φ", το βιβλίο του μήνα από το ΘΑΛΗ+ ΦΙΛΟΙ
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Δεκαεπτά ιστορίες που σκαρώθηκαν με μεράκι, τρυφερότητα και χιούμορ. Γραμμένες από δυο χαρισματικούς δασκάλους που αγαπούν με πάθος τόσο τους αριθμούς όσο και τα παιδιά. Δεκαεπτά ιστορίες που απευθύνονται σε «μικρούς» αναγνώστες, αλλά θα ενθουσιάσουν και τους «μεγάλους» μια και θα τους κάνουν να δουν τους αριθμούς... αλλιώς.Πέρα από την αναμφισβήτητη αναγνωστική απόλαυση, ετούτο το βιβλίο προσφέρει ένα σωρό ευκαιρίες. Ευκαιρίες στα παιδιά που θα τις διαβάσουν για να ονειρευτούν, να παίξουν με αυτές, να τις δραματοποιήσουν, να τις αλλάξουν. Ευκαιρίες στις μαμάδες, τους μπαμπάδες, τις γιαγιάδες, τους παππούδες, να αφηγηθούνε στα παιδιά ιστορίες αλλιώτικες και να κουβεντιάσουν μαζί τους για όλα αυτά τα θέματα που φέρνουν στο προσκήνιο τα παραμύθια, ανάμεσα στ’ άλλα και το «τι θα γινόταν αν...».
ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ, το βιβλίο του μήνα: "Ο Γαλιλαίος και οι αρνητές της επιστήμης"
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Ο Γαλιλαίος (1564-1642), ο θεμελιωτής της σύγχρονης αστρονομίας και αστροφυσικής, είναι τόσο γνωστός σήμερα όσο ένας σύγχρονος ποπ σταρ. Η φήμη του ξεπερνά τα όρια της επιστημονικής κοινότητας, γι' αυτό και πτυχές της προσωπικότητας και της ζωής του έχουν αποτυπωθεί στο θέατρο, στη μουσική και στις εικαστικές τέχνες. Ένα πνευματικό περιβάλλον που του ήταν αρκετά οικείο, καθώς υπήρξε τυπικό παράδειγμα δημιουργικού ανθρώπου της Ύστερης Αναγέννησης, προσωπικότητα που δε διαχώριζε το μεγάλο ενδιαφέρον του για την επιστήμη από εκείνο για την τέχνη και τη λογοτεχνία. Υπάρχουν αντίδοτα στην παραπλάνηση των αριθμών των άλλων
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Η Ολλανδέζα οικονομολόγος και δημοσιογράφος Σάνε Μπλάου μας δείχνει μέσα από ιστορίες πώς οι μετρήσεις, οι καταγραφές, τα ποσοστά, τα μεγέθη και τα δεδομένα μπορεί να οδηγήσουν σε διαστρέβλωση της πραγματικότητας και της ίδιας της ζωής.
ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ένας ψυχολόγος του Χάρβαρντ, ο Ρόμπερτ Γέρκιζ, σχεδίασε ένα τεστ νοημοσύνης που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα. Η κρίσιμη μάζα εφαρμογής θα ήταν τελικά οι νεοσύλλεκτοι του αμερικανικού στρατού. Περί το 1,75 εκατομμύρια Αμερικανοί στρατιώτες πήραν μέρος ή υποβλήθηκαν στην άσκηση μέτρησης της νοημοσύνης τους.
Προσελήνωση, ψεκασμοί, τεχνητοί σεισμοί & κορωνοϊός- Επιστήμονες απαντούν σε 12 θεωρίες συνωμοσίας
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Το ψέμα της προσελήνωσης, η Γη που είναι επίπεδη, εξωγήινοι στο Roswell, καταστροφικοί σεισμοί που προκαλούνται τεχνητά και ψεκασμοί: είναι μερικές από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες συνωμοσίες, στις οποίες δίνουν μια απάντηση Έλληνες επιστήμονες.
Σε εκδήλωση, επιστήμονες από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ έδωσαν μία απάντηση σε τέτοιες θεωρίες συνωμοσίας, ανάμεσά τους και κάποιες που προέκυψαν μετά την εμφάνιση του κορωνοϊού.
«Η επιστήμη που υπηρετεί με πάθος το Αστεροσκοπείο αγωνίζεται σήμερα να επιβιώσει ως κοινωνική αναφορά μέσα σε ένα περιβάλλον σύγχυσης και συστηματικής αποδόμησης του ορθού λόγου», επεσήμανε ο επικεφαλής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, Μανώλης Πλειώνης.
Δώδεκα από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες συνωμοσίας και οι απαντήσεις της επιστημονικής κοινότητας:
Ο ΘΑΛΗΣ+ΦΙΛΟΙ για τη "Μέτρηση του Μεσημβρινού" του Ντενί Γκέτζ ( το θεώρημα του παπαγάλου)
Επιλέγων ή Συντάκτης Λάκης Ιγνατιάδης
Ο Ντενί Γκετζ (1940 - 2010), ο Γάλλος μυθιστοριογράφος, μαθηματικός, καθηγητής της Ιστορίας των Επιστημών και σεναριογράφος, υπήρξε ιδιαίτερα αγαπητός στα μέλη της ομάδας ΘΑΛΗΣ + ΦΙΛΟΙ. Με ορισμένα από αυτά συνδέθηκε μάλιστα με στενή φιλική σχέση, και μοιράστηκε μαζί τους τη μεγάλη αγάπη του για τη συνάντηση της λογοτεχνίας με την επιστήμη.Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε στη γλώσσα μας (σε νέα μετάφραση του Ανδρέα Μιχαηλίδη, από τις εκδόσεις «Κέδρος») το πρώτο βιβλίο του συγγραφέα. Είναι το περίφημο «Η μέτρηση του μεσημβρινού», το οποίο είχε εκδοθεί πρώτη φορά στα ελληνικά το 2002 από τις εκδόσεις «Τραυλός» με τον τίτλο «Επιχείρηση Μεσημβρία».