Διότι ο 52χρονος Κάστρο κατοικούσε σε μια ισπανόφωνη γειτονιά στο δυτικό Κλίβελαντ, μια πόλη 400 χιλιάδων κατοίκων, κι όχι σε μια αγροικία κάπου χαμένη στο πουθενά ή σ’ένα απρόσιτο μέγαρο κάποιου ζάμπλουτου.
Για όσους δεν παρακολούθησαν την ιστορία αυτή που ήρθε στο φως της δημοσιότητας την προηγούμενη εβδομάδα, την παρουσιάζουμε με λίγα λόγια εδώ. Λοιπόν, ξεκινώντας πριν από δέκα χρόνια ο οδηγός σχολικού λεωφορείου Αριέλ Κάστρο είχε απαγάγει διαδοχικά τρεις κοπέλες και τις κρατούσε αιχμάλωτες στο σπίτι του. Εκεί, επί δέκα χρόνια τις κακοποιούσε και τις βίαζε. Επακόλουθο αυτών των βιασμών ήταν ένα μικρό κοριτσάκι αλλά και πολλές αποβολές των τριών υποσιτισμένων γυναικών, όπως διαπιστώθηκε από τις ιατρικές εξετάσεις. Η ιστορία αποκαλύφτηκε, όταν μία εξ αυτών, η 27χρονη Αμάντα Μπέρι, κατάφερε να φτάσει στην κλειδωμένη εξώπορτα και με κραυγές τράβηξε την προσοχή των περαστικών. Μετά την εισβολή της αστυνομίας απελευθερώθηκαν κι οι άλλες δύο αιχμάλωτες, η 31χρονη Μισέλ Νάιτ και η 23χρονη Τζίνα ντε Χεσούς.
Φαντάζομαι πως τέτοιες ιστορίες σε διάφορες παραλλαγές θα έχουν συμβεί εκατομμύρια φορές στην ιστορία του ανθρώπινου είδους. Μοιάζει σα να είναι νόμος της φύσης η άσκηση μιας ωμής ή εξεζητημένης βίας εκ μέρους κυρίως του αρσενικού εναντίον του θηλυκού. Οι στόχοι κάθε φορά ποικίλλουν, κινητήριος, όμως, δύναμη δεν συμφωνείτε κι εσείς πως είναι πάντοτε η με λιγότερο κόπο και κόστος ικανοποίηση διάφορων αναγκών του κι επιθυμιών του; Μ’ άλλα λόγια, ένας ανίκητος φιλοτομαρισμός είναι αυτός που νυν και αεί κρατάει τα σκήπτρα. Πιστεύω πως τις περισσότερες απ’αυτές τις ιστορίες τις έφαγε το μαύρο σκοτάδι. Ίσως επίσης, πάρα πολλές απ’αυτές να έγιναν με τέτοιο τρόπο, ώστε δεν θεωρήθηκαν τόσο αξιοκατάκριτες, με τα δεδομένα και το πνεύμα της εποχής τους και της κοινωνίας, όπου συνέβησαν. Από την άλλη μεριά πρέπει να αναφερθεί η μακρά ιστορία ατομικών και κοινωνικών αγώνων για να θεωρούνται καταδικαστέες τέτοιες αλγεινές συμπεριφορές. Η ιστορία του ανθρώπινου είδους βρίθει από παραδείγματα γενναίων ανδρών και γυναικών που σ’ όλες τις γειτονιές και τα σπίτια του κόσμου έδωσαν και δίνουν σκληρές μάχες για αξιοπρεπή συμβίωση δίχως φόβο, για ελευθερία επιλογών, για μια απελευθερωτική αυτοδιάθεση, έστω κι αν συχνά το τίμημα είναι βαρύ.
Σωστό είναι να πούμε δυο λόγια για τον Κάρλος. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο ίδιος, πρόκειται για κλασική περίπτωση ανθρώπου που εμπίπτει στην κατηγορία «αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα». Όχι αδιαφορία ή ανώριμες γονικές συμπεριφορές, στάσεις καταπιεστικές, περίπλοκες, μπερδεμένες, άκαρδες, ή νεωτερικές που προκάλεσαν βαθιά τραύματα στο μικρό Κάρλος. Εδώ έχουμε τα κλασικά. Κακοποίηση και βίαιη συμπεριφορά εκ μέρους των γονέων του, βιασμοί εκ μέρους κάποιου θείου του. Φαίνεται, λοιπόν, πως εξακολουθεί ακόμα και στις μέρες μας, ακόμα και στις Η.Π.Α, το σεξ και η βία να ωθεί τις ψυχές σε αβυσσαλέα σκοτάδια και να τυραννάει πολλούς ανθρώπους. Ήταν λοιπόν, αυτό το αποκρουστικό οικογενειακό κλίμα η πιο ισχυρή αιτία που επηρέασε φυσικά και τον ίδιο, που δήλωσε σεξομανής και τα δύο αδέλφια του που είναι βαριά αλκοολικοί;
Την αναφορά στην παιδική ηλικία του Κάρλος την κάνουμε, όχι, γιατί ψάχνουμε ελαφρυντικά. Αυτά θα τα στηρίξουν οι δικηγόροι του. Είναι, γιατί θέλουμε να τονιστεί πως κανείς δε γεννιέται τέρας ή κανονικός, όπως και για να δοθεί η ευκαιρία για τη διατύπωση μίας σκέψης. Αυτής που θέλει να είναι αισιόδοξη κι αντλεί από άλλες ιστορίες για να υποστηρίξει μια αλήθεια. Αυτής που έμαθε και θυμάται τις περιπέτειες πολλών ανθρώπων που πέρασαν άθλια παιδικά χρόνια, όταν η προσωπικότητά τους τσαλαπατήθηκε άγρια. Αυτοί, όμως, κατάφεραν ως ένα πολύ μεγάλο βαθμό και σχεδόν πάντα με τη βοήθεια κάποιων άλλων, να επουλώσουν τραύματα, να φωτίσουν σκοτάδια και να θερμάνουν εντός τους πολικά ψύχη, ώστε από κάποια στιγμή και μετά να νοιώθουν υπερήφανοι για όλα όσα, σε ανθρώπινο επίπεδο, πέτυχαν στη ζωή τους. Η ύπαρξη, όμως, αυτών των δύο δρόμων και των μεταπηδήσεων, σε αρκετούς γεννάει την υποψία πως ίσως σε προσωπικό επίπεδο τα όρια ανάμεσα στο τέρας και στον κανονικό, στο φυσικό και στο αφύσικο να μην είναι τόσο ευδιάκριτα και σταθερά, όσο φαντάζονται τα τέρατα υγείας. Γι’αυτό καλό είναι, όσοι δεν αντέχουν την ανάλγητη συμπεριφορά, να εξασκούνται συστηματικά στην αυτοπαρατήρηση και στην αυτοκριτική, προπάντων στις μέρες μας που οι πιέσεις γίνονται αφόρητες κι οι προκλήσεις για τις διαστροφές μας προσφέρονται αφειδώς.
Όσοι παρακολουθείτε στην TV αυτές τις καλοφτιαγμένες αμερικάνικες δικαστικές ή αστυνομικές σειρές, θα αναρωτιέστε ποια σχέση έχουν άραγε με την πραγματικότητα στις Η.Π.Α. Σ’αυτές τις σειρές ούτε κουνούπι δεν ξεφεύγει από την έρευνα και τη δράση για την καταπολέμηση του εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Κοιτάξετε, όμως, τι συνέβη εδώ.
Κατ’αρχάς ο Κάρλος : πώς ήταν δυνατό να θεωρείται πολίτης υπεράνω υποψίας; Το 1993 κόντεψε να σκοτώσει τη σύζυγο του, όταν την ξυλοκόπησε την εποχή που βρισκόταν σε ανάρρωση έπειτα από εγχείριση στον εγκέφαλο εξ αιτίας χτυπημάτων που της είχε προκαλέσει ο ίδιος. Τότε συνελήφθη. Το δικαστήριο, όμως, αργότερα απέρριψε τις κατηγορίες εναντίον του ακόμα κι αυτές που αφορούσαν κακοποίηση των παιδιών του. Κατά δεύτερο, να πούμε, εδώ, πως κι οι τρεις απαγωγές έγιναν σε περιοχές που δεν ήταν μακριά από το σπίτι του. Κι οι τρεις κοπέλες απήχθησαν, όταν μπήκαν στο αμάξι του μετά από πρόσκληση που τους έκανε να τις συνοδεύσει στο σπίτι τους. Κι αυτές δέχθηκαν, ενώ τους ήταν άγνωστος. Φαίνεται, λοιπόν, πως η δημόσια εικόνα αυτού του φιλήσυχου ανθρώπου, κέρδιζε την εμπιστοσύνη κι εξαπατούσε τις διωκτικές αρχές κρύβοντας επιμελώς τα ιδιωτικά του βίτσια; Μάλλον. Από τέτοιες, όμως, συμπεριφορές, δυστυχώς, δεν εξαιρείται κανείς, ούτε εμείς. Με την εμπειρία που έχουμε δε μπορούμε να ισχυριστούμε πως αυτό το δήθεν, αυτό το ξεγέλασμα, σε πιο ήπιες φυσικά μορφές, είναι σταθερό μοτίβο της συμπεριφοράς πολλών συμπολιτών μας; Ακόμα κι αν αναρωτιούνται τα θύματα και το συζητούν - γιατί αυτό εδώ σ’εμάς συμβαίνει σε τόση μεγάλη κλίμακα, αν είναι κάτι συνειδητό, αν είναι απόρροια της μικρής αυτογνωσίας που μας διακρίνει, αν υπάρχουν τρόποι να μαζεύεται- εν τούτοις γεγονός είναι πως η εξαπάτηση των ευκολόπιστων, των αθώων και των καλοπροαίρετων εξακολουθεί να παραμονεύει σε κάθε γωνιά και σε κάθε χώρο.
Όπως μπορείτε να διαπιστώσετε στη διπλανή φωτογραφία, το σπίτι - κόλαση δεν ήταν ένα σπίτι απομονωμένο. Είχε δίπλα του κι από κάθε μεριά άλλα σπίτια. Είμαι περίεργος. Θα ήθελα να ήμουν από μια γωνιά και να κατέγραφα όλες τις συζητήσεις, όλες τις σκέψεις που έκαναν οι γείτονες αυτού του σπιτιού. Έπαιρναν κάποιες αποφάσεις και πώς; Διότι πολλοί άνθρωποι απ’ αυτήν την περιοχή είχαν κινητοποιηθεί ψάχνοντας την περίοδο των απαγωγών. Άρα ήταν υποψιασμένοι. Πώς γίνεται να θυμούνται και να μη δίνουν σημασία σ’ ένα πρόσωπο παιδικό που αραιά και που το έβλεπαν στο παράθυρο αυτού του σπιτιού; Και πώς τώρα τους αναστατώνει το γεγονός για κάποιες κραυγές που άκουγαν κατά καιρούς, ενώ τότε δεν τους κινητοποίησε; Και άντε να βγάλεις άκρη με το εξής περιστατικό: κάποια εποχή οι γείτονες είδαν στον πίσω κήπο γυμνές γυναίκες να περπατούν στα τέσσερα, δεμένες με λουριά στο λαιμό. Λένε πως το κατήγγειλαν στην αστυνομία, αλλά δεν έγινε τίποτα. Η αστυνομία από τη μεριά της ισχυρίζεται πως στα αρχεία της δεν βρέθηκαν κλήσεις απ’ αυτήν τη γειτονιά. Είναι η ίδια αστυνομία που το 2004 μετά από καταγγελίες επισκέφτηκε αυτό το σπίτι, το έψαξε, αλλά δεν βρήκε τίποτα το επιλήψιμο. Φαίνεται πως την έρευνα την έκαναν οι Σαΐνηδες του τμήματος. Επανέρχομαι στους γείτονες, οι οποίοι σήμερα ισχυρίζονται ότι τότε η αστυνομία αδράνησε. Τότε, λοιπόν, δεν μπορούσαν να το αναφέρουν στα τοπικά κανάλια, στις τοπικές εφημερίδες, σε συλλόγους, στην εκκλησία; Τι άνθρωποι είναι αυτοί που κατάφεραν για δέκα χρόνια να κοιτούν τη δουλειά τους, το σπίτι του και πέρα αυτών ουδέν; Πως το έκαναν γαργάρα; Αλλά μήπως έτσι είμαστε σχεδόν όλοι, σχεδόν συνέχεια, σχεδόν σε όλα τα μέρη του κόσμου;
Δεν ξέρω! Όσο μου είναι απεχθής αυτή η ατμόσφαιρα των χωριών, όπου όλοι έχουν μία προβοσκίδα τεράστια και την χώνουν παντού κι είναι αδύνατον να έχεις προσωπική ζωή, το ίδιο με τρομάζει αυτή η παγερή αδιαφορία των διπλανών, των συμπολιτών μας στις πόλεις, για όσα συμβαίνουν γύρω τους και γύρω μας και μοιάζει να είναι τελείως αδιαπέραστη η ιδιωτική ζωή του καθενός. Είμαι περίεργος για το αν όλη αυτή η ιστορία θα έχει κάποιες φανερές και υπόγειες επιπτώσεις στους γείτονες. Η εικόνα που έχω σχηματίσει για την Αμερική με κάνουν να υποθέτω πως στους περισσότερους δεν θα καεί ούτε ένα καρφάκι. Θα συνεχίσουν τη ζωή τους σα να μη συνέβη τίποτα. Κι αυτό δεν μου φαίνεται σωστό, δεν θα μου πήγαινε να ήμουν τελείως έτσι. Νομίζω πως δεν θα συμφωνούσα με μια κοινωνία που η περιρρέουσα ατμόσφαιρα διαμορφώνει άτομα και διαμορφώνεται απ'αυτά που κάνουν τέτοιες ακραίες ατομιστικές επιλογές ζωής. Αν ήταν κάπως αλλιώτικα, τότε το κοινωνικό πνεύμα του κακού ίσως να ήταν πιο αδύναμο.
Φυσικά κι έχω υπόψη μου πως ότι έκανε ο Κάρλος και χιλιάδες άλλοι σαν κι αυτόν, ήταν και είναι για προσωπική τους χρήση. Φαινόμενα όμως αιχμαλωσίας γυναικών για σωματεμπορία και σεξουαλική εκμετάλλευση συμβαίνουν πάντοτε και παντού και συνεχώς αποκαλύπτονται καινούργια σ’ όλον τον κόσμο. Γι’αυτό, το τελευταίο, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε, όταν μας προκύψει διάθεση, δεν είναι να μας βάλει σε σκέψεις όλους; Όταν βεβαίως δεν θα μας βαραίνουν τα δικά μας προβλήματα τόσο, ώστε να μας κάνουν να μη βλέπουμε πέρα από την μύτη μας.
Υ.Γ Μία τελευταία παρατήρηση σχετικά με τη δίκη. Φαίνεται πως το κλίμα εκεί - και διότι συμβαίνουν πολλά παρόμοια κρούσματα - είναι τόσο έντονο υπέρ της θανατικής ποινής για τον Κάρλο, που οι εισαγγελείς ψάχνουν να βρουν λόγο για να την προτείνουν. Ακούγεται πως ένας τέτοιος λόγος είναι να θεωρήσουν φόνο την αποβολή που λόγω κακοποίησης προκάλεσε ο Κάρλος σε μία από τις γυναίκες. Μια τέτοια επιλογή, όμως, στις Η.Π.Α ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου. Το θέμα με τις αμβλώσεις προκαλεί εκεί χρόνια τώρα έντονες συζητήσεις και τις παρακολουθεί ένα μεγάλο κοινό. Οι δύο αντιδιαμετρικές απόψεις που συγκρούονται αφορούν στην πλευρά της διακοπής κύησης. Κατά πόσο, δηλαδή, αυτή, είτε γίνεται ακούσια είτε εκούσια, μπορεί να θεωρηθεί ως φόνος. Έτσι το θέμα που μπαίνει στη συζήτηση αυτή είναι πως θα θεωρηθεί η δεκαετής αιχμαλωσία των γυναικών αυτών και η κακοποίησή τους δευτερεύον ζήτημα και η αποβολή πρωτεύον, κάτι που κάνει ακόμα πιο θλιβερή όλη αυτήν την ιστορία.
