Υπάρχουν ονόματα που επειδή το έργο τους είναι ξεχωριστό και φέρει την προσωπική τους σφραγίδα είναι παγκοσμίως γνωστά. Παραδείγματος χάριν, στο ποδόσφαιρο μια τέτοια μορφή είναι ο Μαραντόνα, μια άλλη ο Πελέ, μια τρίτη ο Κρόιφ. Στην ποπ/ροκ μουσική, όλοι οι σπουδαίοι του τραγουδιού έχουν υποκλιθεί σε λίγους αξεπέραστους, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν οι Μπόμπ Ντύλαν, Μπίτλς και Ρόλλινγκ Στόουνς. Στην αρχιτεκτονική, τα ονόματα των Λε Κορμπυζιέ, Όσκαρ Νιμάγιερ, Ζάχα Χαντίντ είναι ακουστά και σε πολλούς ανθρώπους που δεν είναι αρχιτέκτονες. Στους υπολογιστές ο πιτσιρίκος του γυμνασίου έχει ακούσει τουλάχιστον μια φορά τα ονόματα του Μπίλυ Γκαίητς και του Στήβ Τζόμπς. Στον σινεμά, ποιος δεν έχει απολαύσει τους Τσάρλυ Τσάπλιν, Χίτσκοκ, Γούντι Άλλεν, Τζόνυ Ντέπ και Σκορτσέζε; Και ποιος δεν γουστάρει την Αντζελίνα Ζολί, την Πηνελόπε Κρουζ ή δεν έχει θαυμάσει την Μέριλιν Στρίπ. Στις θετικές επιστήμες ο Ρίμαν και ο Γκέντελ, ο Αϊνστάιν και ο Χώκινς, είναι τέσσερα από τα ξεχωριστά μυαλά αυτού του χώρου, που τα εργατικά και υψηλά Ι.Q της φυσικής και των μαθηματικών ονειρεύονται να τους ξεπεράσουν. Στην ζωγραφική είναι δύσκολο να βρεις απόφοιτο του Λυκείου που να μην έχει δει κάποιον πίνακα του Βαν Γκόγκ, του Πικάσο ή του Νταλί. Στη Φόρμουλα 1, τους Νίκι Λάουντα και Σουμάχερ τους ξέρει κι ο τελευταίος τηλεθεατής. Στην πολιτική ο Τσε, ο Γκάντι και ο Μαντέλα έχουν εμπνεύσει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο. Και στον χορό; Σολόβιεβ, Νουρέγιεφ, Νιζίνσκι, Μπαρίσνικοφ και Ακόστα είναι τα υπέρλαμπρα αστέρια. Αλίσια Μάρκοβα, Άννα Παύλοβα, Μάργκο Φοντέιν, Αλίνα Κογιακάρου και Βερόνικα Τενάντ, οι εκλεκτές κόρες της Τερψιχόρης. Αφήσαμε τελευταίο το χορό, γιατί σ'αυτόν θα κάνουμε μια μικρή αναφορά. Κι αυτό διότι από την Πέμπτη 19/12/13 μέχρι και το τέλος του Δεκέμβρη θα χορεύει στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ένα από τα ιερά τέρατα του μοντέρνου, αλλά και του παραδοσιακού χορού, η 48χρονη Γαλλίδα Συλβί Γκιλέμ.
Η μεγάλη ντίβα του χορού, η καλύτερη εν δράσει χορεύτρια του κόσμου προσφέρει στο Ελληνικό κοινό την ευκαιρία να ζήσει ιστορικές στιγμές. Υπόσχεται να μας χαρίσει μια βιωματική σκηνική εμπειρία, σε μια υπέροχη συνεύρεση του Μέλλοντος με την Ιστορία. Είτε απολαμβάνοντας την απαράμιλλη δεξιοτεχνία της στο κλασικό «Μαργαρίτα και Αρμάνδος» με τα εκπληκτικά Μπαλέτα του Τόκυο, είτε την εκρηκτική της ερμηνεία στο μοντέρνο και αριστουργηματικό «Sacred Monsters» με τον περίφημο Άκραμ Καν.
Η Σιλβί Γκιλέμ, με τη σπάνια χορευτική ιδιοφυΐα που διαθέτει, από απόλυτη σταρ του κλασικού (στα 14 της ήταν ήδη etoile στο Μπαλέτο της Οπερας του Παρισιού) έκανε πριν από χρόνια αυτήν την πρωτόγνωρη στροφή προς το σύγχρονο. Και σήμερα μοιάζει ιδανική ερμηνεύτρια στις νεωτερικές προκλήσεις των χορογράφων που δεν σταματούν να εξερευνούν την κίνηση (από τους Ράσελ Μάλιφαντ, Μάτς Έκ, κι Ακραμ Καν έως τους Γουίλιαμ Φορσάιθ και Ρομπέρ Λεπάζ).
Βιογραφικά στοιχεία και μία συνέντευξή της που έδωσε στην Ματούλα Φουστένη και δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία τον Ιούλιο του 2011
- Εδώ και χρόνια επιχειρήσατε μια στροφή προς τον πειραματισμό και τον μοντερνισμό. Τι σας ώθησε σε αυτό;
«Δεν άλλαξα ποτέ πορεία. Απλώς ο κόσμος άργησε να καταλάβει ότι δεν εγκατέλειψα τον κλασικό χορό, αλλά απλώς χορεύω διαφορετικά πράγματα. Πνευματικά δίνομαι στους σύγχρονους χορογράφους με τον ίδιο τρόπο που θυμάμαι να αφοσιώνομαι στον Πετιπά όταν ήμουν στην Οπερα του Παρισιού. Ο κόσμος, όμως, δυστυχώς κάποιες φορές δίνει μεγάλες διαστάσεις σε μια ενδεχόμενη αλλαγή, γιατί θεωρεί ότι οφείλεις να ακολουθήσεις το μονοπάτι που εκείνος ξέρει και θέλει. Δεν είμαι, όμως, εδώ για να κάνω αυτό που θέλουν οι άλλοι από μένα».
- Είναι, όμως, πάντα εύκολο να κάνεις αυτό που θες;
«Και ναι και όχι, διότι, όσο και να θέλω κάτι, τα πράγματα γίνονται όταν ωριμάζουν οι συνθήκες και έρχεται ο καιρός τους».
- Τι τόσο ελκυστικό έχει ο μοντέρνος χορός που δεν το έχει ο κλασικός; Σας προσφέρει μεγαλύτερη ελευθερία;
«Δεν διαχωρίζω τα είδη. Δεν είναι λιγότερο απολαυστικός ο κλασικός χορός. Είναι απλώς διαφορετική η απόλαυση. Μπορώ να παραθέσω δεκάδες ελκυστικά πράγματα που βρήκα στη "Ζιζέλ", στη "Μανόν" ή στη συνεργασία μου με τον Ακραμ Καν. Στα κλασικά έργα χορεύεις με την ιστορία, στα σύγχρονα χορεύεις με τα πρόσωπα. Ευτυχώς από πολύ μικρή κατάλαβα πως η ουσία κρύβεται στην έμπνευση. Το να διαλέγεις το επόμενο βήμα δεν ήταν ποτέ μια εύκολη διαδικασία: απαιτεί μεγάλη έμπνευση από τους συνεργάτες και αρκετή διορατικότητα από τη μεριά μου για να καταλάβω ότι πράγματι αξίζει τον κόπο να το τολμήσω».
- Από αυτούς τους χορογράφους, ο Ράσελ Μάλιφαντ μοιάζει να είναι εκείνος με τον οποίο σας δένουν τα περισσότερα. Διακρίνω σωστά;
«Εχει μια ηρεμία και μια γαλήνη που μου ταιριάζουν πολύ. Επίσης ο Ράσελ έχει δύο πράγματα που εκτιμώ βαθιά στους ανθρώπους: χιούμορ και ελευθερία. Ετσι, γίνονται όλα ευχάριστα. Ακόμα και ο χρόνος στις πιο σκληρές πρόβες περνά αβασάνιστα. Από τη μια σε διασκεδάζει κι από την άλλη σου δίνει μεγάλη ελευθερία να βάλεις τη δική σου πινελιά και να αυτοσχεδιάσεις που αυτομάτως νιώθεις την εκτίμηση».
- Πριν από το μπαλέτο, είχατε αφοσιωθεί στη γυμναστική. Τελικά την αγάπη σας για την άθληση ποιος σας τη μετέδωσε;
«Η μητέρα μου ήταν καθηγήτρια γυμναστικής και η πρώτη που με πήρε από το χέρι και με οδήγησε σε αυτό το δρόμο. Σε εκείνη οφείλω το γεγονός ότι συνέδεσα από πολύ μικρή ηλικία τη ζωή μου με την άθληση, την τέχνη αλλά και το πάθος να τα υπηρετείς σε ένα υψηλό επίπεδο. Αλλά κι ο μπαμπάς μου, παρόλο που δεν είχε σχέση, με ενθάρρυνε συνεχώς».
- Εσείς θα είχατε ποτέ την υπομονή να διδάξετε;
«Ευθέως θα σας απαντήσω: όχι, δεν θα ήθελα να κάνω τη δασκάλα. Διότι και να είχα την υπομονή, σίγουρα δεν έχω άλλα προσόντα που χρειάζονται. Οι δάσκαλοι πρέπει πρώτα να είναι καλοί μαθητές και διαθέσιμοι να μάθουν. Οι περισσότεροι συνήθως θεωρούν ότι τα ξέρουν όλα. Εγώ, αντιθέτως, θέλω συνεχώς να βρίσκομαι με ανθρώπους που μου δείχνουν νέα πράγματα».
- Είχατε, ωστόσο, σπουδαίους δασκάλους, με σημαντικότερο -μάλλον- τον Ρούντολφ Νουρέγεφ.
«Δεν έχω γνωρίσει πολλούς ανθρώπους που να κατέχουν αυτό το μοναδικό προσόν: να σου διδάσκουν τέχνη και ζωή μαζί. Ρουφούσα το κάθε λεπτό μαζί του».
- Είχατε, όμως, και μια σχέση αγάπης και μίσους.
«Αυτό δεν έχει καμία σημασία γιατί και τα δύο αυτά συναισθήματα είναι μέρος μιας σχέσης. Ξέρετε, υπάρχουν πολλοί που έρχονται στη ζωή κι αν έπειτα από χρόνια κοιτάξεις αυτά που άφησαν, δεν θα βρεις τίποτα που να αξίζει, τίποτα που να άλλαξαν ή να εξέλιξαν. Ο Ρούντολφ ήταν το ακριβώς αντίθετο: δεν θα σου έλεγε ποτέ «σήκωσε έτσι το πόδι» ή «στάσου με αυτόν τον τρόπο» ή «πάρε αυτήν την έκφραση». Σου έδινε κουράγιο, αφοσίωση, ακεραιότητα, σου έκανε ενέσεις πάθους και τελικά έπαιρνε το καλύτερό σου. Το "φάγωμα" μεταξύ μας ήταν θέμα χαρακτήρα και έλλειψης επικοινωνίας. Ημασταν κι οι δύο παθιασμένοι, ανυπόμονοι, αμετάπειστοι κι έτσι ο ηλεκτρισμός μας ήταν καταστροφικός. Κρίμα που ποτέ δεν είχαμε την υπομονή να κάτσουμε γύρω από ένα τραπέζι να μιλήσουμε ήρεμα».
- Οι κριτικοί από νωρίς έγραψαν ότι το σώμα σας είναι το πιο εκφραστικό όργανο. Συνειδητοποιήσατε νωρίς αυτό το προσόν σας;
«Συνειδητοποίησα από μικρή ότι ήθελα μόνο να χορεύω, να βρίσκομαι στη σκηνή, να εισπράττω την ικανοποίηση του κόσμου».
- Ακόμα και στο δρόμο;
«Μη φανταστείτε πως τρέχουν όλοι επάνω μου γι' αυτόγραφα», λέει γελώντας. «Με τα χρόνια συνήθισα στην ιδέα ότι δεν μπορείς να διαλέξεις τον τρόπο που ο άλλος θα σου εκφράσει τα συναισθήματά του».
- Παρά τα χρόνια που πρωταγωνιστείτε στο χορό, ο χρόνος μοιάζει να μην σας έχει αγγίξει καθόλου. Νιώθετε έτσι;
«Δυστυχώς, όταν είσαι τόσο εκτεθειμένος στα φώτα, δεν μπορείς παρά να παρατηρείς τις αλλαγές. Δεν μπορώ να κάνω αυτά που έκανα στα 20 μου χρόνια. Υπάρχουν στιγμές που κάνω πέντε λεπτά για να κατέβω μια σκάλα εξαιτίας της κούρασης. Ο πόνος είναι αιώνιος σύντροφος μιας μπαλαρίνας: στα 19 υπάρχει, αλλά τον αγνοείς, τον νικάς. Στα 30 τον πολεμάς. Στα 40 λες "Θεέ μου, είναι πολύ επίπονο". Ωστόσο, είμαι πολύ πιο συμφιλιωμένη με το χρόνο απ' ό,τι μερικά χρόνια πριν. Περνά γρήγορα και θέλω πολύ να μην τον αφήνω ανεκμετάλλευτο».
- Και την ελευθερία σας μάλλον δεν τη διαπραγματεύεστε.
«Αν φοβάσαι ότι θα χάσεις κάτι, τότε εξαρτάσαι από αυτό. Κι όταν φοβάσαι για κάτι, σημαίνει ότι δεν είσαι ελεύθερος. Δεν μου αρέσουν οι εξαρτήσεις, δεν χτίζω σχέσεις που να βασίζονται σε τέτοια συναισθήματα».
- Πείτε μου πώς φαντάζεστε το μέλλον σας.
«Θέλω να μην κάνω τίποτα. Η, μάλλον, για να είμαι ακριβής, θα ήθελα να ασχολούμαι με τον κήπο μου και την κεραμική τέχνη, να περπατώ, να γεύομαι τη φύση. Α, και να ιππεύω. Και να μάθω επιτέλους να οδηγώ άμαξα με άλογα».
Πατώνας εδώ κι εδώ θα σας ανοίξουν δύο τυπικές παρουσιάσεις των βασικών στοιχείων του σύγχρονου χορού.
Μια ακόμα παρουσίαση της πορείας της Γκιλέμ, σε πιο προσωπικό ύφος από την Νάντια Δρακούλα, εδώ κι εδώ δέκα ξεχωριστές στιγμές από τη ζωή της.
Το μίνι αυτό αφιέρωμα το αναρτήσαμε ως θαυμαστές της Συλβί Γκιλέμ, πιστοί στην άποψή μας πως ίσως να είναι καλύτερα αν διαδίδουμε όσα μας συγκινούν και μας χαροποιούν.
