Την ταινία "Οπενχάιμερ" του Κρίστοφερ Νόλαν που προβάλλεται από αυτή τη βδομάδα στους κινηματογράφους, ένα είναι το σίγουρο, δε θα την ξαναδώ. Κι ας βάζει στην οθόνη με αρκετά καλό τρόπο σημαντικά θέματα μέσω της παρουσίασης του βίου και των έργων του αποκαλούμενου "πατέρα της ατομικής βόμβας" Ρόμπερτ Οπενχάιμερ. Θέματα που μου προκάλεσαν κατά τη διάρκεια της προβολής, σκιρτήματα σκέψεων. 

Δεν θα τη ξαναδώ, γιατί από ένα σημείο και μετά άρχισα να τη βαριέμαι, από ένα σημείο και μετά αισθανόμουν ότι με βασάνιζε για να πει στα γρήγορα και φλυαρώντας τα σχεδόν αυτονόητα για μένα. Έτσι, παρόλες τις δυνατές στιγμές της, μέσα σε τρεις ώρες δεν ένιωσα ούτε στιγμή να σαγηνεύομαι βρε αδελφέ. Ούτε προέκυψε μια επικοινωνία μεταξύ μας, είτε μέσω συλλογισμών είτε μέσω συνειρμών, ή ακόμα και λόγω της ατμόσφαιράς της, με όλα όσα τρομερά και σημαντικά συμβαίνουν στην οθόνη και έτσι δεν κατάφερε να κερδίσει έστω το ενδιαφέρον μου. Εντάξει, μαθαίνουμε σημαντικά πράματα από την πολυσχιδή ζωή του Οπενχάιμερ, αλλά τίποτα καινούργιο δεν έμαθα για όλα όσα και όσους την διαμόρφωσαν. 

Όταν μάλιστα το κέντρο βάρους της ταινίας ήταν ο τρόπος που η εκτελεστική εξουσία των ΗΠΑ και τα παράκεντρά της αντιμετώπισαν τον Οπενχάιμερ από τη στιγμή που άρχισε να διαφωνεί με την πολιτική τους στο θέμα της πυρηνικής ισχύος την εποχή που ξεκινούσε  στα χρόνια του '50 ο Ψυχρός Πόλεμος με τους Σοβιετικούς. Το θέμα είναι πως πάντα η πανούργα και αυταρχική εξουσία βρίσκει τρόπους να φιμώσει ή να παραμερίζει όσους την αμφισβητούν, ο εσωστρεφής τρόπος όμως της παρουσίασης της περίπτωσης του Οπενχάιμερ θα ήταν πιο λειτουργικός δραματικά αν ήταν αισθητά πιο συνοπτικός. Αυτό το ξεχείλωμα και η ανούσια εναλλαγή με την έγκριση της υπουργοποίησης του μνησίκακου πρώην προέδρου της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας που κυνήγησε τον Οπενχάιμερ, είναι μάλλον η κύρια αιτία που δεν έγινε δυνατόν να συνομιλήσει η ταινία μαζί μου, που σημειωτέον ήμουν ένας καλοπροαίρετος θεατής. Ούτε επίσης μου φύσηξε ένα ζωογόνο αεράκι ώστε να φτιάξω αναλογίες με το παρόν και να φανταστώ εναλλακτικές διαδρομές απέναντι σε όλους εκείνους που σ'αυτήν την φάση έχουν το πάνω χέρι. Στο δια ταύτα, παρόλο που τα θέματά της είναι σημαντικά, και η ταινία δεν εκπέμπει κάτι το διδακτικό, εν τούτοις χωλαίνει και σ'αυτά που επέλεξε να πει και στο πως τα είπε. 

Να αναφέρω επίσης ένα θέμα, που από την αρχή ως το τέλος πηγαινοέρχεται στην ταινία, και είναι για ποιο λόγο ο πρόεδρος των ΗΠΑ Χάρυ Τρούμαν (ο Φ.Ρούσβελτ είχε απεβιώσει στις 12.4.45) αποφάσισε να βομβαρδιστούν για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας με ατομικές βόμβες δύο πόλεις, η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Αυτό συνέβη στις 6 και στις 9 Αυγούστου του 1945 και τα θύματα υπολογίζεται ότι μέχρι το 1955 ξεπέρασαν τις 200 χιλ., οι περισσότεροι άμαχοι.

Οι Αμερικανοί ισχυρίζονται ότι επέλεξαν αυτή τη λύση ως μοναδική τους επιλογή κι αυτό διότι οι Γιαπωνέζοι αρνήθηκαν να παραδοθούν άνευ όρων και επιπλέον, διότι για να συνέβαινε κάτι τέτοιο θα σκοτωνόντουσαν στις μάχες αρκετοί ακόμα Αμερικανοί στρατιώτες. Μετά την ρίψη των ατομικών βομβών οι Γιαπωνέζοι υπέγραψαν την παράδοσή τους στις 2 Σεπτεμβρίου του 1945.

Οι Σοβιετικοί από την άλλη μεριά, υποστήριξαν ότι την βόμβα την έριξαν οι Αμερικανοί κατά κύριο λόγο για να τους φοβίσουν, μιας και ο κύριος κοινός εχθρός τους, η ναζιστική Γερμανία, είχε ήδη παραδοθεί άνευ όρων στους συμμάχους στις αρχές Μαϊου του 1945. Παρεμπιπτόντως, οι Σοβιετικοί απέκτησαν την πρώτη τους ατομική βόμβα στις 29 Αυγούστου του 1949. 

Μια άλλη εκδοχή, που παίζει κι αυτή στο μυαλό μου δυνατά, είναι πως οτιδήποτε η τεχνολογία δημιουργεί και είναι έτοιμο προς χρήση, θα υπάρξουν κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες που το προϊόν αυτό, είτε πρόκειται για πυρηνικές βόμβες, είτε για προχωρημένα συστήματα παρακολούθησης, είτε για νέα εμβόλια, είτε για ενέργεια μέσω σύντηξης, είτε για τεχνητή νοημοσύνη, θα βρεθούν διάφορες τύπου εξουσίες που θα το χρησιμοποιήσουν. Θες για κυριαρχία, για κέρδη θες, για κύρος, ή και για δόξα, για οτιδήποτε τέλος πάντων επισυνάπτει σ'αυτούς που έχουν τα δικαιώματα της εκμετάλλευσης νέα προνόμια. Τα προϊόντα αυτά είναι πάντα για όλους ακαταμάχητοι πειρασμοί και ας κυκλοφορούν στις πιάτσες διάφορες υψιπετείς απόψεις που επανειλημμένα διαψεύδονται από την πραγματικότητα, δίχως αυτό όμως να ακυρώνει τις όποιες αλήθειες τους. 

Αν κάτι πάντως η ταινία αυτή μου υπενθύμισε είναι η μεγάλη απειλή του πυρηνικού πολέμου. Μέσα από διάφορες διαδρομές είμαι πια βαθύτατα πεπεισμένος και η ταινία από σπόντα μου το ενίσχυσε, ότι τελικά δεν θα αποφύγει η ανθρωπότητα ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα και η υποβόσκουσα απελπισία είναι πως δεν βλέπω τρόπους για να αποφευχθεί αυτό. Δεν μου βγαίνει επίσης η ευχή, έστω κάποιοι λίγοι να επιζήσουν σ'αυτόν τον πλανήτη ώστε μετά από χιλιετίες να ξαναστήσουν έναν άλλο πολιτισμό. Και δεν μου βγαίνει διότι πιστεύω ότι ο ίδιος κύκλος θα ξανασυμβεί μιας και η αυτοκαταστροφική μας δύναμη είναι πιο ισχυρή από την δύναμη επιβίωσης και είμαι αδύναμος να δω τι μπορεί να είναι αυτό που θα μας βάλει μυαλό. 

Κι ένα σταγονίσιο άρθρο που το αναρτήσαμε στις 21.8,  Λίγα στοιχεία από την πολυτάραχη ζωή του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ που βοηθάνε αν τα γνωρίζουμε πριν δούμε την ομώνυμη ταινία;