Η διάδοση και η κατανόηση του περιεχομένου του και η επιρροή που κατορθώνει να έχει σε μιά εποχή ηλεκτρονικής εικόνας, εκείνη η έλξη του να δεις εκ του φυσικού και εκ του σύνεγγυς και συγκριτικά και να σκεφτείς εσύ πώς σε αφορά η τέχνη και η γνώση. Αυτά έχουν σημασία. Φυσικά και το κτιριολογικό έχει σημασία (και ήταν δικαιολογημένο το μεγάλο ενδιαφέρον γιά την επέκτασή του), όπως φυσικά έχει ενδιαφέρον και το οργανωτικό (και ήταν δικαιολογημένος ο θερμός διάλογος περί ΝΠΔΔ).
Όμως ξεχνάμε να συζητήσουμε το σημαντικότερο, το οποίο δεν επιτρέπεται να περιμένουμε 10 και 20 χρόνια γιά να λυθεί από την κτιριολογική ή/και οργανωτική πρόοδο, που άλλωστε είναι αμφότερες συζητήσιμες γιά το αν θα παράξουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, ποσοτικά και ποιοτικά. Και το σημαντικότερο είναι ακριβώς αυτό που λέει η λίστα : ο αριθμός των επισκεπτών. Ο αριθμός υποδεικνύει το ενδιαφέρον του κόσμου, την ικανοποίησή του από προηγούμενες επισκέψεις, την συνάφεια με τα ενδιαφέροντα σύγχρονων ανθρώπων διαφόρων ηλικιών και ποικίλου εθνικού ή πολιτιστικού υπόβαθρου, το καλώς νοούμενο μάρκετινγκ, δηλαδή το αιτιώδες γαργάλημα γιά επίσκεψη σε έναν χώρο πολιτιστικής ψυχαγωγίας και απόλαυσης.
Και οι αριθμοί στο μεγαλύτερο και σημαντικότερο μουσείο (της πάντα δημοφιλούς) αρχαίας ελληνικής τέχνης στον κόσμο παραμένουν απογοητευτικοί. Πρόοδος υπάρχει σε κάποια πράγματα. Οι φύλακες είναι πιά ήσυχοι και φιλικοί, το αίθριο και το καφενείο του είναι πάντα γοητευτικά, το εισιτήριο είναι φθηνό και οι εκπτώσεις συμπεριληπτικές, η φωτογράφηση ελεύθερη, τα εκπαιδευτικά προγράμματα καλά, ο υπομνηματισμός εξαίρετος, μικρές ιδέες όπως το "αθέατο μουσείο" συχνά συναρπαστικές. Όμως ΔΕΝ είναι ελκυστικό. Γιατί?
Δεν θα γκρινιάξω ξανά γιά τις κλειστές αίθουσες, τους καμμένους λαμπτήρες στα εκθέματα, την "κονσερβοποίηση" της διαδρομής κλπ κλπ. Προτιμώ να φωνάξω γιά αυτά που ΔΕΝ γίνονται σκοπίμως, γιά την αβελτηρία διοίκησης (δικής του και του Υπουργείου) με το άλλοθι των μελλοντικών (και αβέβαιων) αλλαγών.
1. ΔΕΝ γίνονται σπουδαίες περιοδικές εκθέσεις. Το άλφα και το ωμέγα της αύξησης της επισκεψιμότητας ενός διεθνούς μουσείου είναι ο θόρυβος από τις καλές περιοδικές του εκθέσεις. Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων, προ δεκαετίας, ήταν η τελευταία σπουδαία έκθεση αυτού του μουσείου. Και η επίπτωση στην επισκεψιμότητά του ήταν εμφανέστατη. Ακολούθησαν διάφορες "παραγωγές" που κανένα ενδιαφέρον δεν προκάλεσαν στο ευρύτερο κοινό (στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό), παρά αποτέλεσαν μία ευκαιρία γιά δημοσιεύσεις καταλόγων και μόνον. Η επικαιροποίηση του ενδιαφέροντος σε ένα τέτοιο μουσείο θέλει εξαιρετικές περιοδικές εκθέσεις, με καλή στρατηγική σε όλα (σκέψη, προετοιμασία, επικοινωνία, πόρους).
2. Το μουσείο ΔΕΝ εμπλουτίζεται. Το κομμάτι "New Acquisitions" (νέα αποκτήματα) είναι ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία προσέλκυσης κοινού σε όλα τα μεγάλα μουσεία του κόσμου. Στο ΕΑΜ δεν καταφθάνουν ούτε κάν οι επαναπατρισμοί των λαθραία εξαχθέντων (ενώ ο νόμος το επιβάλλει, νομίζω), δεν προσελκύονται δωρεές, δεν εκτίθενται κάν σημαντικά σύνολα που κάποτε αποκτήθηκαν ή φυλάσσονται σε αυτό (όπως ένα μέρος της Συλλογής Ιόλα που κανείς, πλην αρχαιολόγων του Μουσείου, δεν έχει δει ποτέ) ή ευρήματα από συστηματικές ή μη ανασκαφές της Αθήνας (με προεξάρχουσες αυτές του μετρό), που προορίζονται πεισματικά να είναι αποθηκευμένες από δω κι από κει χάριν ενός μελλοντικού (και αβέβαιου) νέου μουσείου της πόλης στην Ακαδημία Πλάτωνος. Τέλος δεν εισάγονται, με δάνεια από εφορείες των "νέων χωρών" (δηλαδή της Κρήτης, της Μακεδονίας και της Θράκης και των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου), αντιπροσωπευτικές συλλογές στο ΕΘΝΙΚΟ μουσείο, το οποίο είναι εθνικό της "Παλαιάς Ελλάδας". Αντιθέτως αποψιλώνεται υπέρ τοπικών μουσείων που ζητούν πίσω κάποια σημαντικά εκθέματα, συνήθως χωρίς επαρκή δικαιολογία (ο Ερμής της Άνδρου, τα Χάλκινα του Πειραιά και της Ακρόπολης, το ναυάγιο της Καλύμνου, οι λίγες χαρακτηριστικές τοιχογραφίες από τις πολλές της Σαντορίνης, τα ρωμαϊκά των Κλιτύων της Ακρόπολης και τόσα άλλα).
3. Το μουσείο ΔΕΝ παρέχει σύγχρονη εμπειρία επίσκεψης σε κοινά-κλειδιά, όπως οι νέοι και οι πολυάσχολοι. Είτε τεχνολογικά προσδιορισμένη εμπειρία (με μέσον το κινητό) ή γνωσιολογικά προσδιορισμένη εμπειρία (γεωγραφική ή ιστορική προβολή παράλληλη με τα εκθέματα, mulimediaκή ενίσχυση της όποιας συνάφειας κλπ κλπ) ή καταναλωτική εμπειρία (ένα κατάστημα αντάξιο εκείνων των μεγάλων μουσείων του κόσμου, όπου και η γνώση επαυξάνεται από σχετικές εκδόσεις κλπ, αλλά και η εμπειρία ντύνεται με ισχυρό branding - ελκυστικό packaging, σακούλες με ευρηματική λογοτύπηση, αντικείμενα σύγχρονου design εμπνευσμένα από τις συλλογές του μουσείου κλπ).
Αυτά θα ήθελα να δω να γίνονται, ιδίως το πρώτο. Τα άλλα (κτιριολογικό, οργανωτικό κλπ κλπ) μπορεί να αποτελούν πρόκριμα γιά να συμβούν στο μέλλον, αποτελούν όμως δυστυχώς και την ενοχλητική διακαιολογία γιατί να μη συμβούν στο παρόν.
