Μια ευφορία ένοιωθα τα 158' που έβλεπα την ταινία ΤΑΡ ( υποψήφια για Όσκαρ καλύτερης ταινίας 2023) του Τόντ Φίλντ (υποψήφιος για Όσκαρ σκηνοθεσίας και πρωτότυπου σεναρίου) με την Κέιτ Μπλάνσετ (υποψήφια για Όσκαρ α' γυναικείου ρόλου) και της Μόνικα Γουίλι (υποψήφια για Όσκαρ μοντάζ). Πολλά ήταν τα στοιχεία αυτής της πολυφωνικής ταινίας που σύμφωνα με τα δικά μου κριτήρια με κέρδισαν. Ένα από αυτά ήταν η παντελής έλλειψη διδακτισμού από ανθρώπους που ζούσαν τις αντιφάσεις της ζωής τους δίχως να μεταφέρουν μηνύματα και να παραδίδουν μαθήματα. Το άλλο, πως σχεδόν καμία σκηνή δε μας προσφέρει σε πιάτο τη μασημένη τροφή μιας κοινότοπης γραφής σιαμαία με τις βεβαιότητες που κυκλοφορούν στις πιάτσες του κόσμου. Υπάρχουν πλάνα πολύσημα που επαφίεται σ'εμάς να τα νοηματοδοτήσουμε συνδέοντάς τα με το κυνήγι των κορυφών που επιζητούσε η πρωταγωνίστρια και τις επιπτώσεις στη ζωή της καθώς και στις μάχες που έδινε με τους ανθρώπους ρομπότ που περιφρονούσε. Πλάνα που εκπνέουν ένα βουητό μακράν του καλού και του κακού, του φωτός και του σκοταδιού και κοντά στους αναβρασμούς της καυτής πραγματικότητας.
Την ταινία τη βίωσα σαν μία ροή όπως εκείνης της μουσικής που μας κάνει να νοιώθουμε σκιρτήματα απ'αυτά που δυσκολευόμαστε να τα εκφράσουμε με λέξεις. Ναι, πρόκειται για μία ταινία που με ένα ελλειπτικό τρόπο μας ανασύρει βιώματα απ'αυτά που δεν τους δώσαμε την προσοχή που άξιζαν και με ένα ευθύ τρόπο μας προτείνει να συνομιλήσουμε μαζί τους. Το θέμα έχει να κάνει με την προσωπική ζωή της Ταρ και τη σχέση της με την επαγγελματική της και όλα όσα συνεπάγεται αυτή για τους ανθρώπους με τους οποίους έρχεται σε επαφή.
Έχω τη γνώμη ότι όλοι οι άνθρωποι, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, είναι επιρρεπείς στο να χρησιμοποιούν τα όποια δυνατά χαρτιά τους για να παίρνουν, αθέμιτα αν δεν μπορούν θεμιτά, αυτά που θέλουν, χαρτιά που μπορεί και να γεννούν κάτι καλό και όμορφο για την κοινωνία ή για τους δικούς τους ανθρώπους. Μιλάμε για όποια δυνατά χαρτιά έχουν στις προσωπικές τους σχέσεις, στις επαγγελματικές, τις θεσμικές και όπου παίζεται η επιβολή της θέλησής τους, εκεί όπου τους παίρνει βεβαίως, για σκοπούς συμβατούς αλλά και ασύμβατους με το πεδίο που κινούνται.
Η δημιουργική τους ορμή όπως της Ταρ, το γόητρό τους και η δημοφιλία τους, ο πλούτος τους, η μόρφωση τους και η ευφυία τους, η ομορφιά τους, η όποια εξουσία τους και οτιδήποτε τους κάνει να υπερέχουν στους κύκλους που κινούνται, στις σχέσεις που διατηρούν, συχνά τους οδηγεί για να πετύχουν αυτό που θέλουν να μην λογαριάζουν τίποτα και κανένα. Να προσθέσουμε εδώ πως η ταινία μας προτείνει να σκεφτούμε ότι οι γυναίκες δεν έχουν ανοσία σ'αυτήν την ύβρι και αν αυτή αποτελεί κατ' αποκλειστικότητα γέννημα και θρέμμα της πατριαρχίας. Ούτε εγώ φυσικά που τέτοια θέματα μ'απασχολούσαν αλλά το μόνο που κατάφερα είναι και θύμα να έχω υπάρξει και θύτης και που δυσκολεύτηκα πολύ κάπως να μετριάσω το κακό. Αυτά νομίζω ότι έχει στο κέντρο της η ταινία που επέτρεψε στην Κέιτ Μπλάνστετ κυριολεκτικά να κεντάει και τα δίνει τόσο καλά δεμένα με την μορφή της και τις άλλες επιλογές της (μουσική, μοντάζ, φωτογραφία) που είναι αδύνατο να τα ξεχωρίσεις, παρόλο τα διασπαρμένα εδώ κι εκεί ασαφή μέρη.
Τι μπορεί να'ναι ανάχωμα σ'αυτήν την κακοήθη επιθετικότητα της ανθρώπινης φύσης; Οι φιλοσοφούντες περί αρετής αρχαίοι πρόγονοι κατάφεραν να ελέγξουν με τον άκρατο οίνο τους και τις τραγωδίες τους την ανεξέλεγκτη βία που γεννάει η ανθρώπινη φύση; Ο Ιησούς, με εκείνο το εξαιρετικό αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν, μπόρεσε να αντισταθεί σε τέτοιους σκοτεινούς πειρασμούς; Οι φιλίες των ανθρώπων με κοινά γούστα και στόχους στα διάφορα στέκια των πόλεων στάθηκαν ισχυρό εμπόδιο στις πάσης φύσεως εχθροπάθειες; Οι παθιασμένοι παιδαγωγοί μέσα στους αιώνες που προσπαθούσαν για το άριστο, πέτυχαν να ανθίσουν οι σπόροι των λουλουδιών που κάθε παιδί κρύβει μέσα του σεβόμενοι την παιδική κατάσταση της μαθητείας; Οι θεσμικοί όροι των ελευθεριακών δημοκρατών είναι δυνατό να αντέχουν ως όρια στην αχαλίνωτη επιθυμία για επιβολή των ξεχωριστών σε κάποιο πεδίο, που σχεδόν ακούσια κάνουν διδακτορικό στον χειρισμό των γύρων τους όταν μάλιστα σε όλες σχεδόν τις σχέσεις της ζωής τους το δούναι και λαβείν δίνει τον τόνο;
Στο τέλος χαραμάδα της ελπίδας, συναντάμε την Τάρ, αυτήν την θαυμαστή πρώην διευθύντρια της φιλαρμονικής του Βερολίνου, να διευθύνει γιαπωνέζικες(;) ορχήστρες για βιντεογκέιμ και για παιδιά - να ξεκινάει δηλαδή από το μηδέν για να κτυπήσει πάλι κορυφές. Την άλλη μέρα πέρασε από μυαλό μου ότι ίσως αυτός να είναι ένας αναγκαίος δρόμος αυτογνωσίας που οδηγεί προς τη δόξα ξανά παλεύοντας την έμφυτη σε συνδυασμό με την αποκτηθείσα τάση της να πυροβολεί όποιους της αντιστέκονται, αυτούς που την εμποδίζουν να πετυχαίνει τα όνειρά της, εκείνους που δεν ενδίδουν στην ικανοποίηση των επιθυμιών της. Με άλλα λόγια να μην πρωτοστατεί, όσο μπορεί βέβαια, σε πάσης φύσεως καταχρήσεις εξουσίας ακόμα και όταν πιστεύει ότι μπορεί να δουλέψουν για το καλό, το ωραίο, το δίκαιο και το απελευθερωτικό, για ποικίλες τελειότητες δηλαδή.
Στη φωτό ο σκηνοθέτης Τ.Φιλντ (Πομόνα, Καλιφόρνια, 1964) και η ηθοποιός Κ.Μπλάνσετ (Ivanhoe, Αυστραλία, 1969)
ΕΔΩ το Adagietto Symphony 5 - Karajan* από την 5η συμφωνία του Γκούσταβ Μάλερ (Βοημία,1860 - Βιέννη,1911) που παίχτηκε το 1903 και έχει ένα κομβικό ρόλο στην ταινία.
Γιατί ο Γκούσταβ Μάλερ θεωρείται «ψυχαναλυτής» της συμφωνικής μουσικής του 20ού αι.
Η Κέιτ Μπλάνσετ στον Δανίκα: «Οι μεγάλοι δάσκαλοι ταπεινώνουν τους μαθητές»
