Ο Νίκος Ξυδάκης, όχι ο τραγουδοποιός, αλλά ο άλλος, είναι δημοσιογράφος και τεχνοκριτικός, που από το 1995 εργάζεται στην Καθημερινή. Γεννήθηκε το 1958 στον Πειραιά και όπως μας είπαν κοινοί γνωστοί, τις τελευταίες Λυκειακές χρονιές τις έκανε στο 1ο Λύκειο Δραπετσώνας, σχολείο από το οποίο αποφοιτήσαμε κι εμείς και πολλοί καρδιακοί φίλοι μας. Τα άρθρα του στην Καθημερινή δημοσιεύονται στη στήλη " Ένα βλέμμα ". Είναι άρθρα που πολλοί, ανάμεσα στους οποίους κι εμείς, τα βρίσκουν ενδιαφέροντα και τα παρακολουθούν αρκετά συστηματικά. Τα θέματά του, τις περισσότερες φορές έχουν να κάνουν με την τρέχουσα πολιτική, κοινωνική και καλλιτεχνική πραγματικότητα. Ένα βασικό του προτέρημα είναι η ελαφρώς λοξή προσέγγιση του θέματός του καθώς και η εύστοχη και με λίγες λέξεις απόδοση μιας σύνθετης κατάστασης.
Τον Ξυδάκη το πρωτοδιαβάσαμε και τον ξεχωρίσαμε σε μια εβδομαδιαία εφημερίδα της Αριστεράς, την "Εποχή", στα τέλη της δεκαετίας του '80, τον καιρό που διευθυντής της ήταν ο Άγγελος Ελεφάντης. Εκεί ανακαλύψαμε κι άλλους αξιόλογους αρθρογράφους, όπως τον Δαμιανό Παπαδημητρόπουλο, τον Ηλία Κανέλλη και τον Κώστα Τερζή. Μου άρεσε η Εποχή εκείνης της εποχής και την αγόραζα συστηματικά.
Το τελευταίο άρθρο του Ξυδάκη που δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή στις 15/9/13, έχει τίτλο " Το Ελληνικό πρόβλημα". Μέσα σε εννιά παραγράφους καταφέρνει να παρουσιάσει τις βασικές συνιστώσες του προβλήματός μας, να προτείνει κάποιες λύσεις και να μας αναγγείλει πως αν δεν το παλαίψουμε με όλες τις δυνάμεις και με πνεύμα συνεργασίας, τότε είναι σχεδόν σίγουρο πως θα μας πάρει ο διάολος και θα μας σηκώσει.
Μόνο που ο Ξυδάκης δε γράφει έτσι. Απευθύνεται με χαμηλούς τόνους σε μορφωμένους που παλεύουν να μην γίνουν έρμαιο των προνομίων που τους προσφέρει η θέση τους. Είναι φανερό πως αν και παλεύει να ξεφύγει από την επιτήδευση που υψώνεται σαν ταξικός φραγμός, συχνά σου περνάει από το μυαλό η ερώτηση "μα γιατί δεν γράφει πιο απλά; ". Τα κείμενά του βρίθουν από λέξεις που συνήθως τις καταλαβαίνεις από τα συμφραζόμενα, από λέξεις που αντηχούν την ιστορίας τους και σε μπάζουν στην ευγενική και ανιδιοτελή ατμόσφαιρα των μεταφορών, όπου συναντάς ελάχιστα ίχνη συναισθημάτων. Ο τρόπος που γράφει δημιουργεί μία απόσταση ανάμεσα στον αναγνώστη και στις έννοιες και τα νοήματα που κυκλοφορεί. Όλα αιωρούνται λίγο πιο πέρα, για να μπορέσει ο αναγνώστης να τα σκεφτεί με την ησυχία του για να τα ξανακοιτάξει αν υπάρχει ανάγκη. Τέλος με κάποιο τρόπο σε αναγκάζει να σκεφτείς και να αποφασίσεις νηφάλια, αν συμφωνείς με τις σκέψεις του ή όχι. Πέρα από αυτά, σπανίως καταφεύγει στο κήρυγμα ή στην καταγγελία, ενώ με ένα πλάγιο τρόπο υποβάλλει στον αναγνώστη την ευθύνη για τις δράσεις που είναι ανάγκη να αναλάβει.
Επί του συγκεκριμμένου, ως θεραπεία του προβλήματός μας προτείνει με τα δικά του λόγια, την ανάπτυξη, το φτιάξιμο του κράτους και την ενότητα. Αλλά οι λέξεις του και οι φράσεις νομίζω ότι μας πάνε πιο βαθιά και σα να μας καθιστούν κρίκο μιας αλυσίδας που έρχετα από πολύ μακριά, αλλά είναι αμφίβολο αν θέλει να προχωρήσει και πολύ μακριά. Και κει είναι το πρόβλημα, όχι μόνο του Ξυδάκη, αλλά όλων μας.
Το άρθρο "Ελληνικό πρόβλημα" μπορείτε να το διαβάσετε ακριβώς από κάτω ή θα σας εμφανιστεί πατώντας εδώ
| Το ελληνικό πρόβλημα |
| Του Νίκου Ξυδάκη |
|
Ελληνικό πρόβλημα υπάρχει, αν και δεν είναι μοναδικό· ως προς τους δείκτες ύφεσης και ανεργίας, απελπισίας και κατάθλιψης, σύγχυσης και μετανάστευσης, μοιάζει με το πορτογαλικό πρόβλημα, το ιρλανδικό, το ισπανικό. Υπό αυτή την έννοια, το ελληνικό πρόβλημα είναι απεικόνιση και προοικονόμηση του ευρωπαϊκού προβλήματος: ανοιχτά, επώδυνα ερωτήματα για τη διατήρηση της ευημερίας, τους δρόμους ανάπτυξης, την προστασία της δημοκρατίας, την εύρεση μιας λειτουργικής κοινής ταυτότητας. Το ελληνικό πρόβλημα έχει φυσικά και ιδιαίτερους χαρακτήρες, πηγάζοντες από γεωπολιτικά, ιστορικά, εθνικά δεδομένα. Και φανερώνεται διαφορετικά εντός και εκτός Ελλάδος. Αλλιώς το αντιλαμβάνονται οι ξένοι αναλυτές ή οι απλοί παρατηρητές, και διαφορετικά οι ζώντες εντός συνόρων, πολύ περισσότερο όσοι, πολλοί δυστυχώς, βιώνουν το πρόβλημα ως αλυσίδα καταστροφών. Για κάποιους ανήσυχους ξένους το ελληνικό πρόβλημα είναι ένα εργαστήρι μέλλοντος, από το οποίο μπορεί να βγει η δυστοπία ή η ελπίδα. Για τα πλήθη που συγκροτούν κοσμοείδωλο από τα μαζικά μέσα, η Ελλάδα υποφέρει ένα ιστορικό ατύχημα, για το οποίο ευθύνονται οι φαύλοι ηγέτες και ο αμέριμνος λαός. Για τις ξένες ηγετικές ελίτ το ελληνικό πρόβλημα είναι καινοφανές ως προς τους χειρισμούς που απαιτεί, ούτως ώστε να μην αποσταθεροποιηθεί το τοπικό υποσύστημα και συμπαρασύρει το μεγάλο σύνολο, αλλά και να παραμείνει υπό αυστηρά επιτήρηση, ως οιονεί αποικία χρέους. Ενα γερμανικό think tank προ ημερών περιέγραψε ωμά πώς οι εταίροι-δανειστές ασχολούνται με την Ελλάδα για τους ενεργειακούς αγωγούς και πώς θα ωφεληθούν οι εγχώριες ελίτ, ενώ ο λαός θα συνεχίσει να υποφέρει απαράλλαχτα. Σε αυτή την οπτική, το ελληνικό πρόβλημα είναι η διαχείριση του γεωοικονομικού και γεωπολιτικού οικοπέδου. Το κύριο όμως και το προέχον είναι πώς αντιμετωπίζουμε εμείς οι Ελληνες το ελληνικό πρόβλημα, τις ποικίλες φανερώσεις του, και πώς προσπαθούμε να απαντήσουμε. Ασφαλώς, λαμβάνουμε υπ’ όψιν το διεθνές περιβάλλον. Αλλά δεν μας επιτρέπεται να δούμε το δικό μας πρόβλημα με ξένα γυαλιά. Απαιτούνται η δική μας όραση, η δική μας κρίση, η δική μας λύση. Τα δικά μας λάθη. Η διεθνής συγκυρία μπορεί οπωσδήποτε να ευνοήσει ή επισπεύσει μια καλή λύση, αλλά ώς εκεί. Τον υπόλοιπο, μακρύ και δύσβατο, δρόμο πρέπει να τον διανύσουμε με τις δικές μας δυνάμεις. Συμπυκνώνω αδρά τρεις, κατά τη γνώμη μου, ταυτόχρονες απαντήσεις που απαιτεί το πρόβλημά μας. Επανίδρυση κράτους· παραγωγική ανασυγκρότηση· ψυχική ενότητα. Ξέρω, είναι κλισέ, λέξεις φθαρμένες, αλλά ας δούμε την ψίχα τους, την υλικότητά τους. Επανίδρυση κράτους, όχι εργαλειακή, όχι μόνο για τη λειτουργικότητα, αλλά και για την ανάκτηση του τρωθέντος σήμερα δημοκρατικού φρονήματος και την εμπέδωση μιας οργανικής αμοιβαίας σχέσης κράτους-πολίτη. Η υπερτριετής κατάσταση εκτάκτου ανάγκης έχει τραυματίσει πολλαπλώς τους θεσμούς και βασικές λειτουργίες της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας· το κράτος ήταν διανομέας φαυλότητας και μεταλλάχθηκε σε λεηλάτη· θα πρέπει να γίνει εγγυητής ελευθεριών και ισότητας. Η αποσάθρωση του παραγωγικού ιστού, υπό τον μανδύα της ψευδοαναδιανομής και με την πάνδημη προπαγάνδα υπέρ καταναλωτισμού-δανεισμού, προκάλεσε αποσάθρωση συνειδήσεων και εργασιακού ήθους. Ο επιτήδειος διορισμένος, ο «γάτος» του χρηματιστηρίου, ο σαλταδόρος του μαύρου χρήματος ήταν τα υποδείγματα των περασμένων δεκαετιών. (Τα glossy media υποδείκνυαν: τα κορίτσια μοντέλα και τ’ αγόρια ντιτζέι. Καταλήξαμε να πουλάμε ο ένας στον άλλο υπερτιμημένα ακίνητα και καρτοκινητά, και να εισάγουμε καλαμάκια για τους φραπέδες.) Η παραγωγική αναδιάρθρωση προϋποθέτει ορισμό στόχων, σκοπού, μέσων, μια αποκρυστάλλωση ταυτότητας. Ποιο είναι «από την αρχή ώς το τέλος, το Κοινό και το Κύριο» – έλεγε ο Σολωμός. Δεν είναι άρα οικονομισμός και εργαλειακότητα, είναι ουσία, είναι γνώση του τόπου και των ανθρώπων, είναι θέση στον κόσμο, είναι θέαση του κόσμου και του εαυτού, είναι ταυτότητα. Ιδού: το αίτημα για ψυχική ενότητα. Οχι στατική ταύτιση, αλλά δυναμική συνύπαρξη με έναν ελάχιστο κοινό παρονομαστή, μια αίσθηση κοινού σκοπού: τη σωτηρία και την ανάδυση. Το αίτημα για σκέψη υπερβαίνουσα το σεσηπός παρόν. [«Σκέψου βαθιά και σταθερά (μία φορά για πάντα) τη φύση της Ιδέας, πριν πραγματοποιήσεις το ποίημα» – πάλι ο Σολωμός.] Η παρούσα διαίρεση, ο πολυκερματισμός, το διάσπαρτο μίσος συχνότατα χωρίς στόχο, ο α-τυπικός εμφύλιος χαμηλών οκτανίων, το πιθανότερο δεν οδηγούν καν σε σύγκρουση εκτόνωσης και ανασύνταξης σε άλλη πίστα, αλλά σε δομική κατάθλιψη και ενδόρρηξη, σε κοινωνική εντροπία. Τα έχουμε ξαναπεί. Τα ξαναλέμε. |
